МАЙБАЛЫҚ КӨЛІНІҢ КӘСІПТІК ИХТИОФАУНАСЫНЫҢ ЖАҒДАЙЫ (АҚМОЛА ОБЛЫСЫ, ҚАЗАҚСТАН)
DOI:
https://doi.org/10.26577/eb.2022.v93.i4.011Кілттік сөздер:
Майбалық көлі, ихтиофауна, кәсіптік балық түрлері, жастық құрамы, популяция.Аннотация
Еліміздің жергілікті маңызы бар суқоймалардың кәсіптік балық ресурстарын зерттеу және олардың популяцияларының құрылым ерекшеліктерін сипаттау өзекті зерттеулерге жатады. Жұмыстың мақсаты Ақмола облысына қарасты Майбалық көлінің мысалында көлдің гидрохимиялық көрсеткіштерін, кәсіптік ихтиофаунаның қазіргі түрлік құрамын, балықтардың ұзындық-салмақтық және жастық құрылымын, сонымен қатар түрлердің көл айдынында шоғырлану ерекшеліктерін анықтау. Майбалық - жергілікті маңызы бар балық шаруашылығы су айдындары тізіміне енгізілген Нұра-Есіл аралығындағы тұйық көл. Зерттеулер 2021 жылдың маусым айында жүргізілді. Гидрохимиялық көрсеткіштер (оттегі, pH, нитрат, нитрит) мен кәсіптік балық популяцияларының құрылым ерекшеліктері және олардың шоғырлануы (интерполяция) жалпы қабылданған гидрохимиялық, ихтиологиялық және заманауи QGIS әдістерімен жасалды. Кәсіптік балықтардың популяцияларының құрылымын анықтау үшін 20-70 мм өлшемдегі ғылыми құрма аулар пайдаланылды. Зерттеу нәтижелері бойынша 2021 жылы маусым айында Майбалық көлінде кәсіптік балықтардың 8 түрі тіркелді: торта, тыран, оңғақ, тұқы, мөңке, алабұға, таутан және шортан. Көлдегі доминантты түрлер торта, тыран, мөңке және алабұға. Қалғандары аз кездесетін түрлер, ал шортан балығы тек әуесқойлық балық аулаушылардың қармақтарында 1-2 данадан кездесіп отырды. Кәсіптік балықтардың жастық құрамының басым көпшілігін 2-4 аралығындағы кіші жастағы даралар құрады.
Библиографиялық сілтемелер
Такенов Ж., Панченко Н., Сарсембеков Т., Мирхашимов И., Дускаев К., Рябцев А., Кудайбергенулы К., Садомский В., Муртазин Е., Ни В., Тарнецкая О., Ерохов С., Жаксылыков И., Шикунов В., Дмитриев Л., Землянников А. Водные ресурсы Казахстана в новом тысячелетии. - Алматы: ПРООН, 2004. - 132 с.
Тюменев С.Д. Водные ресурсы и водообеспеченность территории Казахстана //Алматы: КазНТУ. – 2008. – 267 с.
Садвакасов К.К., Тимирханов С.Р., Ли Д.В. Рекомендуемая схема региональной специализации товарного рыбоводства Казахстана //Вестник КазЭУ. – 2015. – №. 6. – С. 90-106.
Исбеков К.Б., Куликов Е.В., Асылбекова С.Ж. К вопросу зарыбления водоемов Казахстана качественным рыбопосадочным материалом ценных видов рыб //Вестник Астраханского государственного технического университета. Серия: Рыбное хозяйство. – 2018. – №. 2. – С. 7-14. DOI: 10.24143/2073-5529-2018-2-7-14
Сыздыков К.Н., Куржикаев Ж.К., Нарбаев С.Н., Куанчалеев Ж.Б., Джаманбаев Т.Д., Марленов Э.Б., Жапарова А. Т. Рыбные ресурсы водоемов Акмолинской области на примере озер Жалтырколь, Кумколь //Актуальные вопросы сельскохозяйственных наук в современных условиях развития страны. – 2015. – С. 103-107.
Ахмединов С.Н. Состояние кормовой базы водоемов местного значения Акмолинской области //Наука среди нас. – 2018. – №. 7. – С. 25-31.
Aubakirova G., Adilbekov Z., Inirbayev A., Dzhamanbayev T. Fish Fauna and Assessment of Fish Safety in the Reservoirs of Akmola Region of Northern Kazakhstan //Pakistan Journal of Zoology. – 2019. – Т. 51. – №. 5. – С. 1919-1925. DOI: http://dx.doi.org/10.17582/journal.pjz/2019.51.5.1919.1925
Шуткараев А.В., Асылбекова А.С., Баринова Г.К. Состояние рыбных ресурсов озера Катарколь ГНПП «Бурабай» //Кронос. – 2020. – №. 10 (49). – С. 5-8.
Akbayeva L., Mamytova N., Beisenova R., Tazitdinova R., Abzhalelov A., Akhayeva, A. Studying the self-cleaning ability of water bodies and watercounts of Arshalyn district of Akmola region //Journal of Environmental Management & Tourism. – 2020. – Т. 11. – №. 5. – С. 1095-1104. DOI : https://doi.org/10.14505/jemt.v11.5(45).07
Майканов Б.С., Адильбеков Ж.Ш., Лидер Л.А., Аубакирова Г.А., Аутелеева Л.Т. Мониторинг безопасности рыбы водоемов Акмолинской области //Вестник науки Казахского агротехнического университета им. С.Сейфуллина (междисциплинарный). - 2022 -№1 (112). – С. 311-323. DOI: https://doi.org/10.51452/kazatu.2022.1(112).935
АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5
Жергілікті маңызы бар балық шаруашылығы су айдындарының тізбесін бекіту туралы Ақмола облысы әкімдігінің 2017 жылғы 27 қазандағы № А-11/489 қаулысы https://adilet.zan.kz/rus/docs/V17B0006173
Баимбетов А.А., Тимирханов С.Р. Казахско-русский определитель рыбообразных и рыб Казахстана. – Алматы: Қазақ университеті, 1999. – 347 с.
Eschmeyer's Catalog of Fishes: Дата обращения: 04.12.2021. https://researcharchive.calacademy.org/research/ichthyology/catalog/fishcatmain.asp
Об утверждении Правил подготовки биологического обоснования на пользование животным миром (2014, апрель, 04). ИПС Әділет. Дата обращения: 12.11.2022. https://adilet.zan.kz/rus/docs/V1400009307
Правдин И.Ф. Руководство по изучению рыб. - М.: Пищевая промышленность, 1966. - 376 с.
Калайда М.Л., Говоркова Л.К. Методы рыбохозяйственных исследований: Учебное пособие / - СПб: Проспект Науки, 2013. - 288 с.
Терещенко В. Г., Надиров С. Н. Формирование структуры рыбного населения предгорного водохранилища //Вопросы ихтиологии. – 1996. – Т. 36. – №. 2. – С. 169-178.
Лакин Г.Ф. Биометрия – М.: Высшая школа, 1990. - 352 с.
https://www.originlab.com. The data analysis and graphing software. Дата обращения: 15.03.2022.
QGIS Development Team, 2021. QGIS 3.22.1. Geographic InformationSystem. Open-Source Geospatial Foundation Project:http://qgis.osgeo.org. Дата обращения: 11.11.2021.
Акбаева Л.Х., Мурсалимова Т.Р., Тулегенов Е.А., Южалкин Д.С., Колесник Е.В. Гидрохимические характеристики и видовой состав планктона в озере Майбалык вблизи города Астана, Республика Казахстан //Вестник Южно-Уральского государственного университета. Серия: Химия. – 2018. – Т. 10. – №. 3. – С. 16-23. DOI: 10.14529/chem180302
Utarbaeva А.Sh., Satybaldieva G.K., Bekpergenova Zh.B., Shupshibaev K.K., Aubakirova G.A., Zhanabergenov А.О., Krupa E.G., Aubakirova M.O., Sharakhmetov S.E., Sapargaliyeva N.S.. Ecological assessment of the state of water bodies in Northern Kazakhstan on the example of lake Maibalyk. Academics World International Conference, Prague, Czech Republic, September 21-22, 2022. – p. 15-19.
Рыбы Казахстана – Алма-Ата: Гылым, 1992. - Т. 5. – 462 с.
Асылбекова С.Ж. Акклиматизация рыб и водных беспозвоночных в водоемах Казахстана результаты и перспективы: дис. – Астрахан. гос. ун-т, 2017. - 348 c.
Горюнова А. И. Жизнь степных озер Казахстана. Естественная гибридизация рыб -форма внутрипопуляционной адаптации //Хабаршы. – 2012. – Т. 1. – №. 33. – С. 21.
