Создание и экологическое испытание скороспелых форм яровой мягкой пшеницы, полученных при помощи клеточной технологии
159 85
Кілттік сөздер:
пшеница, каллусные ткани, растения-регенеранты, признак скороспелости, экологическое испытание.Аннотация
Жаздық жұмсақ бидайдың жаңа коммерциялық маңызды 28 сорттарынан 398 регенерант өсімдік R0 ұрпағы алынды. Олардың арасынан 18 сорттын 110 регенерант өсімдіктерінен R1 дәндері алынды. Осы 110 линияларының R1 арасынан бастапқы сорттан 3-6 күнге тез пісіп жетілетін 47 линия (37,0%) сұрыпталды. Солтүстік және Орталық Қазахқстан жағдайларныдағы өткізген экологиялық сынағы R2 ұрпағындағы сұрыптап алынған линиялардың 1-8 кунге тез пісіп жетілетіні туралы көрсеткіштерінін айқын дәләлдеуге және әр аймаққа перспективті өнімділігі жоғары және құрғақшылыққа төзімді тез пісіп жетілетін (25,7%-47,7%) формаларын сурыптап алуға көмектесті. Өсімдік-регенеранттарының Қазақстанның әр түрлі экологиялық зоналарындағы зерттеу нәтижесінде құнды белгілері бар тез пісіп жетілетін формалар таңдалып алынды. Нәтижиесінде Солтүстік және Орталық Қазахқстан жағдайларында өндіруге болатын жаздық жұмсақ бидайдың құнды шаруашылық-биологиялық белгіліері бар тез пісіп жетілетін формаларын клеткалық тенология арқылы алуға болатын мумкіндігі көрсетілді. Получено 397 растений-регенерантов R0 поколения из длительно культивируемых каллусов 28 коммерчески важных сортов пшеницы нового поколения. Из них 110 растений-регенерантов 18 сортов дало семенное потомство R1, при выращивании которого отобрано 47 линий R1 поколения (37,0%), опережающих исходные сорта по срокам созревания на 3-6 дней. Экологическое испытание отобранных линий в R2 поколении в условиях Северного и Центрального Казахстана позволило подтвердить проявление признака раннего созревания (на 1-8 дней) и отобрать наиболее перспективные для каждого региона скороспелые формы (25,0%-47,7% от числа испытанных линий) с признаками высокой продуктивности и засухоустойчивости. В результате, показана принципиальная возможность создания при помощи разработанной нами клеточной технологии скоро-спелых форм яровой мягкой пшеницы с комплексом ценных хозяйственно-биологических признаков для возделывания в условиях Северного и Центрального Казахстана. 398 R0 plants were regenerated from long-term cultivated calli of 28 commercially important new generation’s wheat varieties. From these 110 plants of 18 varieties brought up R1 seed generation. 47 lines (37%) from those 110 lines of R1 we selected that had accelerated term of maturation on 3-6 days compared to initial varieties. Ecological trial of selected lines in R2 generation at North and Central Kazakhstan conditions allowed to prove the expression of the precocity trait (accelerated development on 1-8 days) and to select the precocious forms (25-47,7% from the number of lines tested) with high productivity and drought resistance traits which were most prospective for each region. Thus, we have shown the principal possibility of the creation of spring wheat precocious forms with the complex of valuable economic-biological traits for growing in North and Central Kazakhstan by the use of cell technology developed by us.Библиографиялық сілтемелер
Литература
1 Larkin P.J., Scowcroft W.R. Somaclonal variation – a novel source of variability from cell culture for plant improvement // Theor. AndAppl. Genet. – 1981. – Vol. 60, №4. – P. 197-214.
2 Сидоров В.А. Биотехнология растений. Клеточная селекция / Отв. Ред. Глеба Ю.Ю. – Киев: Наукова Думка, 1990. – 280 с.
3 Бишимбаева Н.К., Амирова А.К., Беглов Р.Б., Карабаев М.К., Рахимбаев И.Р. Разработка биотехнологических методов для генетического улучшения пшеницы // Материалы респуб. научно-практического семинара «Итоги выполнения РНТП Ц0252 «Научно-техническое обеспечение и организация производства биотехнологической продукции в Республике Казахстан» на 2001-2005 гг. – Астана. – 2005. – С. 8-15.
4 Калинин Ф.Л., Сарнацкая В.В., Полищук В.Е. Методы культуры тканей в физиологии и биохимии растений. – Киев, 1980. – 407 с.
5 Murashige T., Skoog F. A revised medium for rapid growth and bioassays with tobacco tissue cultures // Physiol. Plant., 1962. – Vol. 15. – P. 473-497.
6 Апробация сельскохозяйственных культур Казахстана / Под ред. Н.Л. Удольской, И.В. Соснина и А.И. Пастухова. – Алма-Ата: Кайнар, 1974. – С. 4-12.
7 Лакин Г.Ф. Биометрия. – М.: Высшая школа, 1990. – 352 с.
8 Liang G.H., Skinner D.Z. Genetically modified crops: their development, uses and risks. – Food Products Press, 2004. – 395 p.
References
1 Larkin P.J., Scowcroft W.R. Somaclonal variation – a novel source of variability from cell culture for plant improvement // Theor. AndAppl. Genet. – 1981. – Vol. 60, №4. – P. 197-214.
2 Sidorov V.A. Biotekhnologiya rasteniy. Kletochnaya selektsiya / Otv. Red. Gleba YU.YU. – Kiyev: Naukova Dumka, 1990. – 280 s.
3 Bishimbayeva N.K., Amirova A.K., Beglov R.B., Karabayev M.K., Rakhimbayev I.R. Razrabotka biotekhnologicheskikh metodov dlya geneticheskogo uluchsheniya pshenitsy // Materialy respub. nauchno-prakticheskogo seminara «Itogi vypolneniya RNTP TS0252 «Nauchno-tekhnicheskoye obespecheniye i organizatsiya proizvodstva biotekhnologicheskoy produktsii v Respublike Kazakhstan» na 2001-2005 gg. – Astana. – 2005. – S. 8-15.
4 Kalinin F.L., Sarnatskaya V.V., Polishchuk V.Ye. Metody kul'tury tkaney v fiziologii i biokhimii rasteniy. – Kiyev, 1980. – 407 s.
5 Murashige T., Skoog F. A revised medium for rapid growth and bioassays with tobacco tissue cultures // Physiol. Plant., 1962. – Vol. 15. – P. 473-497.
6 Aprobatsiya sel'skokhozyaystvennykh kul'tur Kazakhstana / Pod red. N.L. Udol'skoy, I.V. Sosnina i A.I. Pastukhova. – Alma-Ata: Kaynar, 1974. – S. 4-12.
7 Lakin G.F. Biometriya. – M.: Vysshaya shkola, 1990. – 352 s.
8 Liang G.H., Skinner D.Z. Genetically modified crops: their development, uses and risks. – Food Products Press, 2004. – 395 p.
1 Larkin P.J., Scowcroft W.R. Somaclonal variation – a novel source of variability from cell culture for plant improvement // Theor. AndAppl. Genet. – 1981. – Vol. 60, №4. – P. 197-214.
2 Сидоров В.А. Биотехнология растений. Клеточная селекция / Отв. Ред. Глеба Ю.Ю. – Киев: Наукова Думка, 1990. – 280 с.
3 Бишимбаева Н.К., Амирова А.К., Беглов Р.Б., Карабаев М.К., Рахимбаев И.Р. Разработка биотехнологических методов для генетического улучшения пшеницы // Материалы респуб. научно-практического семинара «Итоги выполнения РНТП Ц0252 «Научно-техническое обеспечение и организация производства биотехнологической продукции в Республике Казахстан» на 2001-2005 гг. – Астана. – 2005. – С. 8-15.
4 Калинин Ф.Л., Сарнацкая В.В., Полищук В.Е. Методы культуры тканей в физиологии и биохимии растений. – Киев, 1980. – 407 с.
5 Murashige T., Skoog F. A revised medium for rapid growth and bioassays with tobacco tissue cultures // Physiol. Plant., 1962. – Vol. 15. – P. 473-497.
6 Апробация сельскохозяйственных культур Казахстана / Под ред. Н.Л. Удольской, И.В. Соснина и А.И. Пастухова. – Алма-Ата: Кайнар, 1974. – С. 4-12.
7 Лакин Г.Ф. Биометрия. – М.: Высшая школа, 1990. – 352 с.
8 Liang G.H., Skinner D.Z. Genetically modified crops: their development, uses and risks. – Food Products Press, 2004. – 395 p.
References
1 Larkin P.J., Scowcroft W.R. Somaclonal variation – a novel source of variability from cell culture for plant improvement // Theor. AndAppl. Genet. – 1981. – Vol. 60, №4. – P. 197-214.
2 Sidorov V.A. Biotekhnologiya rasteniy. Kletochnaya selektsiya / Otv. Red. Gleba YU.YU. – Kiyev: Naukova Dumka, 1990. – 280 s.
3 Bishimbayeva N.K., Amirova A.K., Beglov R.B., Karabayev M.K., Rakhimbayev I.R. Razrabotka biotekhnologicheskikh metodov dlya geneticheskogo uluchsheniya pshenitsy // Materialy respub. nauchno-prakticheskogo seminara «Itogi vypolneniya RNTP TS0252 «Nauchno-tekhnicheskoye obespecheniye i organizatsiya proizvodstva biotekhnologicheskoy produktsii v Respublike Kazakhstan» na 2001-2005 gg. – Astana. – 2005. – S. 8-15.
4 Kalinin F.L., Sarnatskaya V.V., Polishchuk V.Ye. Metody kul'tury tkaney v fiziologii i biokhimii rasteniy. – Kiyev, 1980. – 407 s.
5 Murashige T., Skoog F. A revised medium for rapid growth and bioassays with tobacco tissue cultures // Physiol. Plant., 1962. – Vol. 15. – P. 473-497.
6 Aprobatsiya sel'skokhozyaystvennykh kul'tur Kazakhstana / Pod red. N.L. Udol'skoy, I.V. Sosnina i A.I. Pastukhova. – Alma-Ata: Kaynar, 1974. – S. 4-12.
7 Lakin G.F. Biometriya. – M.: Vysshaya shkola, 1990. – 352 s.
8 Liang G.H., Skinner D.Z. Genetically modified crops: their development, uses and risks. – Food Products Press, 2004. – 395 p.
Жүктелулер
Как цитировать
Bishimbayeva, N. K., Kasymkhan, K., Parmenova, A. K., Amirova, A. K., Demesinova, S. D., Baymagambetova, K. K., Chudinov, V. A., Sereda, G. A., Gass, O. S., Bekenova, L. V., Karabayev, M. K., Urozaliev, R. A., & Rakhimbayev, I. R. (2016). Создание и экологическое испытание скороспелых форм яровой мягкой пшеницы, полученных при помощи клеточной технологии. ҚазҰУ Хабаршысы. Биология сериясы, 63(1), 38–45. вилучено із https://bb.kaznu.kz/index.php/biology/article/view/1000
Шығарылым
Бөлім
Экспериментальная биология. Биолог-кие осн. генофонда и развитие науч. исслед. в обл. селек-генетич. исслед. с/х культур
