RUMEX TIANSCHANICUS L. НЕГІЗІНДЕГІ БИОЛОГИЯЛЫҚ БЕЛСЕНДІ КЕШЕНДЕРДІҢ ҚАСИЕТТЕРІН СОЗЫЛМАЛЫ УЫТТЫЛЫҚ ТӘЖІРИБЕСІНДЕ ЗЕРТТЕУ
DOI:
https://doi.org/10.26577/eb.2022.v92.i3.015Кілттік сөздер:
Rumex tianschanicus L., уыттылық, егеуқұйрық, гематология, биохимияАннотация
Rumex tianschanicus L. – халық медицинасында асқазан-ішек жолдары, бауыр, диарея, іш қату, тері ауруларында қолданылатын дәрілік өсімдік [1,2]. Дәстүрлі медицинада дәрілік өсімдіктердің кең таралғанына қарамастан, олардың кейбіреулері ғана тиімділігі мен қауіпсіздігіне тексерілген [3]. Осыған байланысты бұл жұмыстың мақсаты Rumex tianschanicus L. тамырлары мен тамырсабақтарынан алынған сығындының биологиялық белсенді кешендерінің қасиеттерін созылмалы уыттылық тәжірибесінде бағалау болды. Фитохимиялық талдау өнімділігі жоғары сұйықты хромотография (ӨЖСХ) әдісімен жүргізілді. Сығындының биологиялық белсенді кешенін ӨЖСХ әдісімен талдау нәтижесінде оның құрамы анықталды: 84,9% антрахинон гликозидтері, 14,7% антрахинон агликондары, 0,4% нафтахинондар. Тәжірибе топтарының жануарларына Rumex tianschanicus L. сығындысы 10 мг/кг, 25 мг/кг, 50 мг/кг, 100 мг/кг әртүрлі дозада 21 күн бойы peros берілді. Дене салмағы, тамақ пен суды қабылдау, қанның биохимиялық және гематологиялық көрсеткіштері бағаланды. Сығынды асқазан-ішек жолдарының және бауырдың қызметіне жанама әсер еткен жоқ, бұл егеуқұйрықтардағы гематологиялық және биохимиялық қан талдауның нәтижелерімен анықталды. Сондықтан Rumex tianschanicus L. негізіндегі сығынды peros енгізілгенде қауіпсіз және терапевтік қолдану үшін зерттелуі қажет.
Библиографиялық сілтемелер
Shokan A.K., Ginayatova I.B., Yergozova D.M., Kudrina N.O., Korulkin D.Y., Terletskaya N.V, Korbozova N.K. Effects of Rumex tianschanicus Losinsk extract on hematological indicators in experimental gastritis // Journal "Bulletin of Karagandy University. – 2021. Vol. 3 (103). - P. 150-156.
Vasas A., Orbán-Gyapai O., Hohmann J. The Genus Rumex: Review of traditional uses, phytochemistry and pharmacology // J Ethnopharmacol. – 2015. - Volume 175. – P. 198-228.
Kharchoufa L., Merrouni I.A., Yamani A., Elachouri M. Profile on medicinal plants used by the people of North Eastern Morocco // Toxicity concerns. – 2018. - Toxicon Volume 154. - P. 90-113.
Самбукова Т.В., Овчинников Б.В., Ганапольский В.П., Ятманов А.Н., Шабанов П.Д. Перспективы использования фитопрепаратов в современной фармакологии // Обзоры по клинической фармакологии и лекарственной терапии.– 2017. – Т. 15. – № 2. – С. 56–63.
World Health Organization. WHO Launches the First Global Strategy on Traditional and Alternative Medicine (2002). http://www.who.int/mediacentre/news/releases/release38/en/.
Bae JW., Kim DH., Lee WW., Kim HY., Son CG. Characterizing the human equivalent dose of herbal medicines in animal toxicity studies // Ethnopharmacol. – 2015. - V. 162. - P. 1-6.
Anandika, S., Vikas, G., Saxena, A.M., Dharamveer, P., Sanjay, K. Evaluation of the Anti-diabetic Potential of Rumex vesicarius L. In normal and Streptozotocin induced Diabetic Rats // Research Journal of Biotechnology. – 2022. – Vol. 17(4). – P. 663-667.
Costa C., Tsatsakis A., Mamoulakis C., Teodoro M., Briguglio G., Caruso E., Tsoukas D., Margina D., Dardiotis E., Kouretas D., Fenga C. Current evidence on the effect of dietary polyphenols intake on chronic diseases // Food Chem. Toxicol. – 2017. – Vol. 110. - P. 286-299.
Park Mee-Yeon, Choi Hae-Yun, Kim Jong-Dae, Lee Hyeung-Sik, Ku Sae-Kwang. 28 days repeated oral dose toxicity test of aqueous extracts of mahwangyounpae-tang, a polyherbal formula // Food and Chemical Toxicology. – 2010. - Vol. 48 (9). - P. 2477-2482.
Dicson S. M., Samuthirapandi M., Govindaraju A.,. Kasi P.D. Evaluation of in vitro and in vivo safety profile of the Indian traditional medicinal plant Grewia tiliaefolia // Regulatory Toxicology and Pharmacology. – 2015. – Vol. 73 (1). – P. 241-247.
Awobajo F. O., Omorodion-Osagie E., Olatunji-Bello I. I., Adegoke O. A., Adeleke T.L. Acute oral toxicity test and phytochemistry of some West African medicinal plants // Nigerian Quarterly Journal of Hospital Medicine. – 2009. – Vol. 19(1). – P. 53-68.
Amutha, M., Geetha, A., Amuth, M. A pilot study on the determination of antioxidant potential and lethal dosage of hydro alcoholic fruit extract of Terminalia Chebula // International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences. – 2014. – Vol. 6(6). – P. 346-351.
Purohit M.C., Navneet S., Goutam K., Rashmi R., Mahender S. Investigation of in vitro antioxidant potential of methanolic extract of bark of prunus cornuta and root of Rumex obtusifolius // Plant Archives. – 2021. – Vol. 21(1). – P. 73-77
Гocудapcтвeннaя фapмaкoпeя Pecпублики Кaзaхcтaн.— Aлмaты: Жибeк жoлы, 2008. - Т. 1. - С. 592–609.
Музычкина Р.А., Корулькин Д.Ю. Биологически активные вещества растений. Выделение, разделение, анализ. — Алматы: Атамұра, 2006. - 438 с.
Derksen G.C.H., Van Beek T.A. High-performance liquid chromatographic method for the analysis of anthraquinone glycosides and aglycones in madder root (Rubia tinctorum L.) // J.Chromatogr. A. – 1998. – Vol. 816. – P. 277-281.
Mukinda J.T., Syce J.A. Acute and chronic toxicity of the aqueous extract of Artemisia afra in rodents // Journal Ethnopharmacol. – 2007. – Vol. 112(1). – P. 138–144.
Maxwell I. Ezeja, Aruh O. Anaga, Isaac U. Asuzu. Acute and sub-chronic toxicity profile of methanol leaf extract of Gouania longipetala in rats // Journal of Ethnopharmacology. – 2014. – Volume 151. – Issue 3. – P. 1155-1164.
Yakubu M. T., Akanji M. A., Oladiji A.T. Hematological evaluation in male albino rats following chronic administration of aqueous extract of Fadogia agrestis stem // Pharmacogn Mag. – 2007. – Vol. 3(9). – P. 34-41.
Yakubu M. T., Akanji M. A., and Oladiji A. T. Aphrodisiac potentials of aqueous extract of Fadogia agrestis (Schweinf. Ex Hiern) stem in male albino rats //Asian J. Androl. – 2005. – Vol. 7(4). – P. 399-404.
Bamikunle M. O., Zezi A. U., Ya'u J. Effect of methanol root extract of Eriosema psoraleoides on biochemical and haematological parameters and cyclooxygenase levels in rats // Journal of Ethnopharmacology. – 2022. – Vol. 295. – P. 115434.
Ng’uni T., Klaasen J. A., Fielding B. C. Acute toxicity studies of the South African medicinal plant Galenia africana // Toxicology Reports. – 2018. – Vol. 5. – P. 813-818.
Chen K. L., Bi K. S., Han F., Zhu H. Y., Zhang X. S., Mao X. J., Yin R. Evaluation of the protective effect of Zhi-Zi-da-Huang decoction on acute liver injury with cholestasis induced by α-naphthylisothiocyanate in rats // Journal of Ethnopharmacology. – 2015. – Vol. 172. – P. 402-409.
Solter P., Liu Z., Guzman R. Decreased hepatic ALT synthesis is an outcome of subchronic microcystin-LR toxicity // Toxicol. Appl. Pharmacol. – 2000. – Vol. 164 (2). – P. 216–20.
Рахманин Ю.А., Хрипач Л.В., Михайлова Р.И., Коганова З.И., Князева Т.Д., Железняк Е.В. и др. (2014) Сравнительный анализ влияния нано- и ионной форм серебра на биохимические показатели лабораторных животных // Гигиена и санитария. – 2014. – Vol. 1. – P. 45–50.
