Тамшылатып суару технологиясымен өсірілген күздік бидайдың әртүрлі сорттарының түптену фазасының салыстырмалы анатомиялық параметрлерін зерттеу
153 81
Кілттік сөздер:
күздік бидай, тамшылатып суару, анатомия, тамыр, жапырақ, морфометриялық өлшем, озимая пшеница, капельное орошение, корень, лист, морфометрическое измерение.Аннотация
Мақалада Алматы облысында Көлді ауылдық мекенінде тамшылатып суару әдісімен өсірілген күздік бидайдың (Triticum aestivum L.) SWW 1/97, SWW 1/904 Ресей сорттары түптену кезеңінде тамыр және жапырағының анатомиялық құрылысындағы ерекшеліктері салыстырмалы түрде жарық микроскопы арқылы анықталып, зерттелген және морфометриялық өлшемдер нәтижелеріне сандық талдау жасалған. Зерттелген сорттардың түптену кезеңінде тамырының анатомиялық көрсеткіштерін бір-бірімен салыстырғанда, SWW 1/904 сорты тамырының анатомиялық құрылысындағы морфометриялық өлшемдері жоғары болды, яғни тамырдың көлденең кесіндісінің қалыңдығы, алғашқы қабық қалыңдығы, эндодерма қалыңдығы, өткізгіш ұлпадағы ксилеманың ұзындығы және ені жоғары көрсеткіштерге ие болды. Анатомиялық көрсеткіштеріне талдау жүргізу нәтижесінде, SWW1/97, SWW1/904 сорттарының түптену фазасында, тамырдың анатомиялық құрылысында орталық шеңберде 12-15 флоэманың сүзгілі түтіктері ксилема түтіктерін айнала қоршай орналасқандығы айқын байқалды. Салыстырып зерттеу барысында, SWW 1/904 сортында орталық шеңберде өткізгіш ұлпа флоэма және ксилеманың түтік саны және көлемі жоғары болғандығы байқалды. Түптену кезеңінде екі сорттың да жапырақтарының анатомиялық құрылысындағы жоғарғы эпидермис қалыңдығы төменгі эпидермис қалыңдығына қарағанда біршама қалың болатындығы анықталды. Зерттелген күздік бидай сорттарының түптену кезеңінде жапырақтың анатомиялық құрылысының морфометриялық көрсеткіштерін салыстырғанда, SWW 1/904 сортына қарағанда, SWW 1/97 сортында борпылдақ мезофилл қалыңдығы, жапырақ тақтасының қалыңдығы, орталық жүйкедегі негізгі өткізгіш шоқтың ұзындығы, ені, ксилема ұзындығы жоғары көрсеткіштерді көрсетті. Ортаңғы жүйкенің жоғарғы және төменгі жағы шығыңқы болып келген және орталық жүйкедегі негізгі өткізгіш шоқта ксилеманың 2 түтігі айқын көрінген. В статье приведены данные сравнительного анализа результатов морфометрических измерений исследованных с помощью светового микроскопа и были определены особенности анатомического строения корня и листа в фазе кущения Российских сортов SWW 1/97, SWW 1/904 озимой пшеницы (Triticum aestivum L.) выращенных методом капельного орошения в селе Колды Алматинской области. При сравнении анатомических показателей корня в фазе кущения исследованных сортов, наиболее высокие морфометрические измерения (толщина поперечного среза корня толщина первичной коры, толщина эндодермы, длина и ширина ксилемы) были у SWW 1/904 сорта. А толщина центрального цилиндра у сорта SWW 1/97 была толще, чем SWW 1/904. В анатомическом строении корня в фазе кущения у сортов SWW 1/97 , SWW 1/904 , было наблюдено, что в центральном цилиндре флоэма расположена вокруг сосудов ксилемы, размер и количество сосудов ксилемы и флоэмы превышены у сорта SWW 1/904. В анатомическом строении листа в фазе кущения толщина верхнего эпидермиса толще, чем толщина нижнего эпидермиса у обеих сортов. Проведено сравнение морфометрических показателей анатомического строения листа в фазе кущения исследованных сортов озимой пшеницы и были выявлены, что у сорта SWW 1/97 толщина листовой пластинки, толщина губчатого мезофилла, длина и ширина основного проводящего пучка центральной жилки, длина ксилемы высокие, чем у сорта SWW 1/904. Но, толщина основной жилки толще, чем по сравнению с сортом SWW 1/904. В анатомическом строении листа верхняя и нижняя часть центральной жилки выпуклая, в проводящем пучке центральной жилки были четко видны 2 сосуда ксилемы.Библиографиялық сілтемелер
Әдебиеттер
1. Митрополенко А.И. Биологические особенности сортов озимых культур, их зимостойкость и продуктивность // Воздел. озим. пшеницы по интенсив.технол. в степи УССР. – Днепропетровск - 1988. – С.65-73.
2. Қурманбаева М.С., Саданов А.Қ., Оспанбаев Ж.О. Экологиялық факторлардың бидай мен тритикаленің морфологиялық-анатомиялық құрылысына және өнімділігіне әсерін ғылыми негіздеу. – Алматы, 2012. 202 б.
3. Chen, Rui, Cheng, Wenhan, Cui, Jing Lateral spacing in drip-irrigated wheat: The effects on soil moisture, yield, and water use efficiency // Field Crops Research.- 2015.-Volume: 179. P. 52-62
4. Jin, X. L., Diao, W. Y. Estimation of wheat nitrogen status under drip irrigation with canopy spectral indices // Journal оf Agricultural Science.- 2015.- Volume: 153. Issue: 7. P. 1281-1291
5. Drip helps make better wine. – Irrigation 3., 1983, v. N 3. - p.18.
6. Прозина М.Н. Ботаническая микротехника. – М.: Наука, 1960. – 208 с.
7. Лакин Г.Ф. Биометрия. – М.: Высшая школа, 1990. – 352 с.
References
1. Mitropolenko A.I. Biologicheskie osobennosti sortov ozimyih kultur, ih zimostoykost i produktivnost // Vozdel.ozim. pshenitsyi po intensiv.tehnol. v stepi USSR. – Dnepropetrovsk, 1988. – S.65-73.
2. Қurmanbaeva M.S., Sadanov A.Қ., Ospanbaev Zh.O. Ekologiyalyқ faktorlardyң bidai men tritikalenің morfologiyalyқ-anatomiyaluқ құrylysyna zhәne өnіmdіlіgіne әserіn ғylymi negіzdeu. – Almaty, 2012. 202 b.
3. Chen, Rui, Cheng, Wenhan, Cui, Jing Lateral spacing in drip-irrigated wheat: The effects on soil moisture, yield, and water use efficiency // Field Crops Research.- 2015.-Volume: 179. P. 52-62
4. Jin, X. L., Diao, W. Y. Estimation of wheat nitrogen status under drip irrigation with canopy spectral indices // Journal оf Agricultural Science.- 2015.- Volume: 153. Issue: 7. P. 1281-1291
.
5. Drip helps make better wine. – Irrigation 3., 1983, v. N 3. - p.18.
6. Prozina M.N. Botanicheskaya mikrotehnika. – M.: Nauka, 1960. – 208 s.
7. Lakin G.F. Biometriya. – M.: Vyisshaya shkola, 1990. – 352 s.
1. Митрополенко А.И. Биологические особенности сортов озимых культур, их зимостойкость и продуктивность // Воздел. озим. пшеницы по интенсив.технол. в степи УССР. – Днепропетровск - 1988. – С.65-73.
2. Қурманбаева М.С., Саданов А.Қ., Оспанбаев Ж.О. Экологиялық факторлардың бидай мен тритикаленің морфологиялық-анатомиялық құрылысына және өнімділігіне әсерін ғылыми негіздеу. – Алматы, 2012. 202 б.
3. Chen, Rui, Cheng, Wenhan, Cui, Jing Lateral spacing in drip-irrigated wheat: The effects on soil moisture, yield, and water use efficiency // Field Crops Research.- 2015.-Volume: 179. P. 52-62
4. Jin, X. L., Diao, W. Y. Estimation of wheat nitrogen status under drip irrigation with canopy spectral indices // Journal оf Agricultural Science.- 2015.- Volume: 153. Issue: 7. P. 1281-1291
5. Drip helps make better wine. – Irrigation 3., 1983, v. N 3. - p.18.
6. Прозина М.Н. Ботаническая микротехника. – М.: Наука, 1960. – 208 с.
7. Лакин Г.Ф. Биометрия. – М.: Высшая школа, 1990. – 352 с.
References
1. Mitropolenko A.I. Biologicheskie osobennosti sortov ozimyih kultur, ih zimostoykost i produktivnost // Vozdel.ozim. pshenitsyi po intensiv.tehnol. v stepi USSR. – Dnepropetrovsk, 1988. – S.65-73.
2. Қurmanbaeva M.S., Sadanov A.Қ., Ospanbaev Zh.O. Ekologiyalyқ faktorlardyң bidai men tritikalenің morfologiyalyқ-anatomiyaluқ құrylysyna zhәne өnіmdіlіgіne әserіn ғylymi negіzdeu. – Almaty, 2012. 202 b.
3. Chen, Rui, Cheng, Wenhan, Cui, Jing Lateral spacing in drip-irrigated wheat: The effects on soil moisture, yield, and water use efficiency // Field Crops Research.- 2015.-Volume: 179. P. 52-62
4. Jin, X. L., Diao, W. Y. Estimation of wheat nitrogen status under drip irrigation with canopy spectral indices // Journal оf Agricultural Science.- 2015.- Volume: 153. Issue: 7. P. 1281-1291
.
5. Drip helps make better wine. – Irrigation 3., 1983, v. N 3. - p.18.
6. Prozina M.N. Botanicheskaya mikrotehnika. – M.: Nauka, 1960. – 208 s.
7. Lakin G.F. Biometriya. – M.: Vyisshaya shkola, 1990. – 352 s.
Жүктелулер
Как цитировать
Yeraliyeva, Z. M., Kurmanbayeva, M. S., Newsam, A. S., & Kolev, T. P. (2016). Тамшылатып суару технологиясымен өсірілген күздік бидайдың әртүрлі сорттарының түптену фазасының салыстырмалы анатомиялық параметрлерін зерттеу. ҚазҰУ Хабаршысы. Биология сериясы, 65(3), 276–282. вилучено із https://bb.kaznu.kz/index.php/biology/article/view/1128
Шығарылым
Бөлім
ФИЗИОЛОГИЯ И БИОХИМИЯ РАСТЕНИЙ
