ТАБИҒИ ОРТА КОМПОНЕНТТЕРІНДЕГІ РАДИОАКТИВТІ ЭЛЕМЕНТТЕРДІҢ (U, Th) КОНЦЕНТРАЦИЯСЫ

Аннотация

Зерттеу табиғи және техногендік факторлардың әсерінен болатын Павлодар облысының аумағын радиоэкологиялық бағалау қажеттілігімен анықталады. Облыстағы шиеленісті радиоэкологиялық жағдай уран кені аудандарының, радиоактивтілігі жоғары тау жыныстарының (граниттер, граносиениттер), геологиялық барлау жұмыстарының, радионуклидтері жоғары жер асты және жер грунт суларының, полигон қызметінің жүргізілуімен байланысты. Жұмыстың мақсаты – Қазақстан Республикасының Павлодар облысының табиғи орталарындағы (су, тұзды шөгінділер, жусан, жапырақтар, балалар шаштары) радиоактивті элементтердің құрамын бағалау. Нысандары: қоршаған орта компоненттері – ауыз су (жер асты және жер үсті), тұзды шөгінділер (қақ), жусан (Artemisia absinthium), қара терек жапырақтары (Populus nigra), балалар шаштары. Зерттелген орталардың химиялық құрамын зерттеудің негізгі әдістері аспаптық нейтронды активтендіру талдауы, индуктивті байланысқан плазмамен масс-спектрометрия болып табылады. Павлодар облысының қоршаған ортасының бес құрамдас бөлігіндегі уран мен торийдің құрамы зерттелді. Радиоэлементтердің жоғары концентрациясының аймағы табиғи-техногендік генезиске ие. Ауыз судағы уранның мөлшері негізінен облыстың орталық және солтүстік бөліктеріне тән. Ауыз судың тұзды шөгінділеріндегі зерттелетін радиоэлементтердің шоғырлануы облыстың солтүстік бөлігіне тән. Лебяжі, Май және Баянауыл аудандарында қара терек жапырақтарында уранның жоғарылауы байқалады. Адам шашы облыстың оңтүстік және шығыс бөлігінде уранның басым болуымен сипатталады.Қара терек жапырақтарын қоспағанда, табиғи ортаның барлық компоненттерінде торий мөлшерінің жоғарылауы облыстың солтүстік бөлігінде байқалады, бұл геологиялық құрамдас бөлікке байланысты. Торий-уран арақатынасы 0,0003 пен 2,3 аралығында.