Солтүстік Тянь-Шань қарыстаушыларының (Lepidoptera, Geometridae) биотопта таралуы және экологиялық топтары / Биотопическое распространение и экологические группы пяденицы (Lepidoptera, Geometridae) Северного Тянь-Шаня

Авторлар

  • G. Sh. Nazymbetova Қазақ ұлттық аграрлық университеті
  • B. K. Yelikbayev Қазақ ұлттық аграрлық университеті
  • B. T. Taranov Қазақ ұлттық аграрлық университеті
        103 37

Кілттік сөздер:

Geometridae, Солтүстік Тянь-Шань, биотоп, экологиялық топтар, Северный Тянь-Шань, экологические группы.

Аннотация

Мақалада Солтүстік Тянь-Шань қарыстаушыларының биотопта таралуын зерттеу нәтижесі келтіріледі. Зертеу нәтижесінде қарыстаушылар биотопта біркелкі таралмағандығы белгілі болды. Қарыстаушылардың басым бөлігі орманшалғынды биотопта кездеседі (49 түр). Дала биотопта 35 түр, басқа 23 түр шалғынды биотоптан орын алады. 25 түр шөлді-даланы жөн көреді және ең аз санды 4 түр барлық биотоптарды мекен етеді. Биотопта орыналасуына байланысты қарыстаушыларды 4 негізгі экологиялық топқа бөлуге болады: мезофилдер, ксерофилдер, мезоксерофилдер және эврибионттар. Мезофилдер 52 түр және жалпы фаунаның 41% құрайды. Бұл түрлер орманды, жағалау және шалғын биотоптардың әр түрлі типтерін жөн көреді. Дала және шөлді-дала биотоптарын жөн санайтын 49 (38%) түр ксерофилдерге жатады. 24 түр (18%) - мезоксерофилдер, олардың басым бөлігі жазық даланың шалғынды жерлерін мекен етеді, эврибионттар 4 (3%) түр зерттелген барлық биотоптарды мекендейді. В сатье приводиться результат исследований биотопической распространение пяденицы Северного Тянь-Шаня. В результате исследований отмечено неравномерное распределение пядениц по биотопам. Наибольшее число видов пяденицы встречается в лесолуговых биотопах (49 вида). Степные биотопы занимают 35 видов, другие 23 видов занимают луговые биотопы. 25 видов предпочитает пустыно-степные биотопы и наименьшее количество видов (4) обитает во всех биотопах. В зависимости от занимаемого видом биотопа пяденицы подразделяются на 4 основные экологические группы: мезофилы, ксерофилы, мезоксерофилы и эврибионты. Мезофилы представлены 52 видами и составляют 41% от общего количества фауны. Эти виды предпочитают лесные, пойменные и луговые биотопы разных типов. 49 (38%) видов относятся к ксерофилам, которые предпочитают степные и пустыно-степная биотопы. 24 видов (18%) - мезоксерофилы, большинство из которых занимают луговые участки в степных биотопах, эврибионты 4 (3%) виды обитают вовсех изученных биотопах.

Библиографиялық сілтемелер

Әдебиеттер

1 Аникин B.B. Экологический обзор чешуекрылых (Lepidoptera) Нижнего Поволжья. I // Энтомол. обозр. 1997, LXXVI, 2, с. 309 317.
2 Волынкин А.В. Биотопическое распределение совок (Lepidoptera, Noctuidae) Рус-ского Алтая // Известия Алтайского государственного университета, 2010а. – № 67. Вып. 3-1. – С. 17–20.
3 Камелин Р.В. Флорогенетический анализ естественной флоры Горной Средней Азии. Л., Наука, 1973, 354
4 Тахтаджян А. Л. Флористические области Земли.—Л.: Наука. 247 с
5 Hausmann, A. and J. Viidalepp 2012. The Geometrid Moths of Europe. Larentiinae I. Apollo Books: 743.
6 Hausmann A. 2001. The geometrid moths of Europe. Vol. 1. Introduction, Archiearinae, Orthostixinae, Desmobathrinae, Alsophilinae, Geometrinae. Stenstrup: Apollo Books. 282.
7 Hausmann A. 2004. The geometrid moths of Europe. Vol. 2. Stenstrup: Apollo Books. 600.
8 Viidalepp, J. 1988. The fauna of Geometrid Moths of the mountains of Central Asia. Moscow. (Nauka). 240.
9 Nazymbetova G. Sh., Hausmann H. A., Yelikbayev B. K., Taranov B.T. Ecologicalo-faunistic review of the Geometrid moths of northern Tien-Shaen Geometer Mountains (Lepidoptera, Geometridae). 2015.- баспада
10 Scoble, M. J. and Hausmann, A. 2007. Online list of valid and available names of the Geometridae of the World, http://www.lepbarcoding. org/geometridae/species_ checklists. php Page visited 19 March 2015.

REFERENCES

1 Anikin B.B. Jekologicheskij obzor cheshuekrylyh (Lepidoptera) Nizhnego Povolzh'ja. I // Jentomol. obozr. 1997, LXXVI, 2, s. 309 317.
2 Volynkin A.V. Biotopicheskoe raspredelenie sovok (Lepidoptera, Noctuidae) Russkogo Altaja // Izvestija Altajskogo gosudarstvennogo universiteta, 2010a. – № 67. Vyp. 3-1. – S. 17–20.
3 Kamelin R.V. Florogeneticheskij analiz estestvennoj flory Gornoj Srednej Azii. L., Nauka, 1973, 354
4 Tahtadzhjan A. L. Floristicheskie oblasti Zemli.—L.: Nauka. 247 s
5 Hausmann, A. and J. Viidalepp 2012. The Geometrid Moths of Europe. Larentiinae I. Apollo Books, 3: 743.
6 Hausmann A. 2001. The geometrid moths of Europe. Vol. 1. Introduction, Archiearinae, Orthostixinae, Desmobathrinae, Alsophilinae, Geometrinae. Stenstrup: Apollo Books. 282.
7 Hausmann A. 2004. The geometrid moths of Europe. Vol. 2. Stenstrup: Apollo Books. 600.
8 Viidalepp, J. 1988. The fauna of Geometrid Moths of the mountains of Central Asia. Moscow. (Nauka). 240.
9 Nazymbetova G. Sh., Hausmann H. A., Yelikbayev B. K., Taranov B.T. Ecologicalo-faunistic review of the Geometrid moths of northern Tien-Shaen Geometer Mountains (Lepidoptera, Geometridae) 2015 – in press.
10 Scoble, M. J. and Hausmann, A. 2007. Online list of valid and available names of the Geometridae of the World, http://www.lepbarcoding. org/geometridae/species_ checklists. php Page visited 19 March 2015.

Жүктелулер

Как цитировать

Nazymbetova, G. S., Yelikbayev, B. K., & Taranov, B. T. (2016). Солтүстік Тянь-Шань қарыстаушыларының (Lepidoptera, Geometridae) биотопта таралуы және экологиялық топтары / Биотопическое распространение и экологические группы пяденицы (Lepidoptera, Geometridae) Северного Тянь-Шаня. ҚазҰУ Хабаршысы. Биология сериясы, 65(3), 62–67. вилучено із https://bb.kaznu.kz/index.php/biology/article/view/1098