КАДМИЙДІҢ ӨСІМДІКТЕРДІҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ БИОХИМИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРІНЕ ӘСЕРІ

Авторлар

DOI:

https://doi.org/10.26577/bb2025102115
        4 3

Кілттік сөздер:

кадмий, ауыр металдар, өсімдіктер, улы әсері, қорғаныс механизмдері

Аннотация

Көптеген дамушы елдерде, соның ішінде Қазақстанда өзекті болып табылатын кадмий иондарымен ауыл шаруашылығы алқаптарын ластау мәселесін шолуда қарастырады. Бұл кен орындары мен шахталар аймағындағы ауыр өнеркәсіптің дамуына, Металлургия зауыттарының айналасындағы кадмий иондарымен топырақтың ластануына, көліктердің ластануына, сондай-ақ құрамында кадмий бар фосфор тыңайтқыштары мен пестицидтердің кеңінен қолданылуына байланысты. Ірі өндірістік орталықтардың айналасында ауыр металдар топырақта, суда және өсімдіктерде жиналып, азық-түлік тізбегі арқылы жемшөп өсімдіктері арқылы жануарлар ағзасына, демек адам ағзасына беріледі.  Тіпті кадмийдің аз мөлшері топырақта жиналып, дақылдардың өнімділігін төмендетеді, өсімдіктердің өсуі мен дамуын тежейді, физиологиялық және биохимиялық процестерді бұзады. Осыған байланысты кадмийдің өсімдіктерге уытты әсер ету механизмдерін және өсімдіктердің кадмий әсеріне төзімділігін арттыру стратегияларын зерттеу өзекті мәселе болып табылады.  Бұл шолуда өсімдіктердің ауыр металдармен, атап айтқанда кадмиймен ластануы, өсімдік мүшелерінде кадмийдің жинақталу заңдылықтары, кадмийдің өсу және даму процестеріне уытты әсері, фотосинтез, фотосинтетикалық пигменттердің құрамы, тыныс алу, тотығу стрессінің дамуы, өсімдіктердің минералды қоректенуі қарастырылады,сондай-ақ өсімдіктерді кадмий иондарының өсімдіктерге уытты әсерінен...

Авторлардың биографисы

С.Д. Атабаева , Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан

Биология ғылымдарының докторы, профессор, биотехнология кафедрасы, Әл-Фараби атындағы Қазақ  Ұлттық Университеті (Алматы қ., Қазақстан, email: sauleat@yandex.ru)

A.K. Кенжегалиева, Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан

магистр студенті, биотехнология кафедрасы, Әл-Фараби атындағы Қазақ  Ұлттық Университеті (Алматы қ., Қазақстан, email:  ayazhan.01.01@mail.ru )

А.С. Нурмаханова, Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан

PhD, доцент, Биоалуантүрлілігі және биоресурстар  кафедрасы, Әл-Фараби атындағы Қазақ  Ұлттық Университеті (Almaty, Kazakhstan, email: akmaral_1976@mail.ru)

А.Б. Рахымгожина, Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан

PhD-student, Department of Biotechnology, Al-Farabi Kazakh National University (Almaty, Kazakhstan, email: agilan.b.r@gmail.com)

С.С. Кенжебаева, Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан

Биология ғылымдарының докторы, профессор, биотехнология кафедрасы, Әл-Фараби атындағы Қазақ  Ұлттық Университеті (Алматы қ., Қазақстан, email: kenzhebaevas@mail.ru)

С.А. Шоинбекова, Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, Алматы, Қазақстан

Биология ғылымдарының докторы, профессор, биотехнология кафедрасы, Әл-Фараби атындағы Қазақ  Ұлттық Университеті (Алматы қ., Қазақстан, email: sshoinbekova@mail.ru)

А.Ж. Бейсенова, С.Д. Асфендиярова атындағы Қазақ Ұлттық медикалық университеті, Алматы, Қазақстан

Биология ғылымының кандидаты, аға оқытушысы, Молекулалық биология және медициналық генетика кафедрасы, Д. Асфедияров атындағы Қазақ Ұлттық медициналық университеті  (Алматы қ., Қазақстан, email:  aizhan.beisenova@mail.ru)

Жүктелулер

Как цитировать

Атабаева S. ., Кенжегалиева A. ., Нурмаханова A. ., Рахымгожина A., Кенжебаева S. ., Шоинбекова S. ., & Бейсенова A. . (2025). КАДМИЙДІҢ ӨСІМДІКТЕРДІҢ ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ БИОХИМИЯЛЫҚ ПРОЦЕСТЕРІНЕ ӘСЕРІ. ҚазҰУ Хабаршысы. Биология сериясы, 102(1), 178–186. https://doi.org/10.26577/bb2025102115