МИКРОПЛАСТИКТТІҢ ӘСЕРІНЕ ҰШЫРАҒАН ДАНИО РЕРИО БАЛЫҚТАРЫНЫҢ МҮШЕЛЕРІН ГИСТОПАТОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ

Аннотация

Мақала Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің AP23486220 «Антропогендік жүктеме жағдайында Іле-Балқаш бассейнінің негізгі кәсіпшілік балық түрлерінің маңызды орган жүйелерінің реактивтілігін зерттеу» жобасы (2024-2026 жж.) аясында жазылған. Мақалада зерттеу барысында полиэтилентерефталат (ПЕТ) микропластиктің Данио рерио балықтарына (Danio rerio) ұзақ мерзімді әсері зерттелді. 1,9 мг/л және 5,64 мг/л концентрациясындағы микропластиктің әсеріне ұшыраған Данио рерио балықтарының (Danio rerio) бүйрегі мен желбезектеріне айтарлықтай зақым келді. Нәтижелер бойынша келесі патологиялық процестер анықталды: некроз, қан айналымының бұзылуы және тіндердің зақымдануы. Гистологиялық талдау кезінде бүйректің вакуолизациясы және гиалинді-тамшылы дистрофиясы, эпителий мен желбезек тақталарының жойылуы түріндегі ерекше патологиялық өзгерістер анықталды. Айта кетерлігі, желбезектерде компенсаторлық бейімделу реакциялары байқалмады, бұл ұзақ әсер етуге бейімделудің жоқтығын көрсетеді. Бұл дәлелдер микропластиктің бүйрек пен желбезектің қалыпты құрылымдарын бұза отырып, қан айналымы арқылы қозғалу қасиетіне ие болуы мүмкін екенін көрсетеді. Зерттеу балық мүшелеріне микропластикалық ластанудың ауыр әсерін көрсетеді, бұл су экожүйелеріндегі микропластикалық ластануды азайту стратегияларын әзірлеу үшін қосымша зерттеулердің шұғыл қажеттілігін көрсетеді. Сонымен қатар, адаптивті реакциялардың байқалмауы осы маңызды экологиялық проблеманы шешуге жедел назар аударуды қажет ететін елеулі экологиялық зардаптардың ықтималдығын көрсетеді.