СОҒДЫ ШАҒАНЫ (FRAXINUS SOGDIANA BUNGE) АҒАШ ӨСІМДІКТЕРІ ҚАТЫСАТЫН ҚАУЫМДАСТЫҚТАРДЫҢ ФЛОРАЛЫҚ ҚҰРАМЫ
DOI:
https://doi.org/10.26577/eb.2024.v98.i1.04Аннотация
Жойылып кету қаупі төнген реликті ағаш өсімдіктерін зерттеу биоалуантүрлілікті сақтау стратегиясының негізгі құрамдас бөліктерінің бірі болып табылады. Осыған байланысты зерттеудің мақсаты Алматы облысындағы «Шарын» мемлекеттік ұлттық табиғи паркі өзендерінің аңғарларында өсетін реликті соғды шағанының (Fraxinus sogdiana Bunge) популяцияларының қазіргі жағдайын бағалау болып табылады. Мақалада 2023 жылы осы аймаққа жүргізілген экспедиция нәтижесі келтірілген. Әр популяцияда трансекталар мөлшері 20x20 шаршы метрден зерттелді. Бірінші популяция Шарын өзенінің оңтүстік жағалауынан, бірінші жайылма террасадан алынды. GPS бойынша координаттары: N 43.543551˚ E 079.286874˚, теңіз деңгейінен биіктігі 722м. Ал, екінші популяция Темірлік өзенінің оңтүстік жағалауынан, бірінші жайылма террасадан алынды. GPS бойынша координаттары: N 43.359546˚ E 079.164989˚, теңіз деңгейінен биіктігі 951м. «Шарын» МҰТП аумағында F. sogdiana ағашының Шарын және Темірлік популяциялары өсімдіктер қауымдастықтарының флоралық құрамы анықталды. «Шарын» МҰТП соғды шағаны популяцияларының қазіргі жағдайына баға беріліп, таралу картасы жасалынды. Бірінші Шарын популяциясында 12 тұқымдас, 12 туыс, 13 түр ал, Темірлік популяциясында 13 тұқымдас, 14 туыс, 15 түр анықталды.
Библиографиялық сілтемелер
Zheng Q. Y. et al. Xylem anatomical characteristics of Fraxinus mandshurica and relationship with climate in different slope positions //Ying Yong Sheng tai xue bao= The Journal of Applied Ecology. – 2021. – Т. 32. – №. 10. – С. 3428-3436.
Merkle S. A. et al. Application of somatic embryogenesis for development of emerald ash borer-resistant white ash and green ash varietals //New Forests. – 2023. – Т. 54. – №. 4. – С. 697-720.
Mura M. et al. Estimating and mapping forest structural diversity using airborne laser scanning data //Remote Sensing of Environment. – 2015. – Т. 170. – С. 133-142.
Lindenmayer D. B. Landscape change and the science of biodiversity conservation in tropical forests: a view from the temperate world //Biological Conservation. – 2010. – Т. 143. – №. 10. – С. 2405-2411.
Wang R. et al. Impacts of climate change on forest growth in saline-alkali land of Yellow River Delta, North China //Dendrochronologia. – 2022. – Т. 74. – С. 125975.
Novitskaya N. I., Suvorov E. G. Preservation of the natural potential of vegetation. Assessment in landscape planning //IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. – IOP Publishing, 2019. – Т. 381. – №. 1. – С. 012090.
Torresani M. et al. Height variation hypothesis: A new approach for estimating forest species diversity with CHM LiDAR data //Ecological Indicators. – 2020. – Т. 117. – С. 106520.
Aldibekova A. et al. Comparative study of root, stem, and leaf anatomy of young Sogdian ash trees (Fraxinus sogdiana Bunge) growing in river valleys of the Sharyn State National Park //International Journal of Biology and Chemistry. – 2021. – Т. 14. – №. 1. – С. 80-89.
Куприянов О. А. Ясень согдийский в горах Каратау //Проблемы ботаники Южной Сибири и Монголии. – 2018. – №. 17. – С. 91-94.
Lecigne B. et al. Trimming influences tree light interception and space exploration: contrasted responses of two cultivars of Fraxinus pennsylvanica at various scales of their architecture //Trees. – 2022. – Т. 36. – №. 3. – С. 1067-1083.
Mácová K., Szórádová A., Kolařík J. Are Trees Planted along the Roads Sustainable? A Large-Scale Study in the Czech Republic //Sustainability. – 2022. – Т. 14. – №. 9. – С. 5026.
Drenkhan R., Adamson K., Hanso M. Fraxinus sogdiana, a Central Asian ash species, is susceptible to Hymenoscyphus fraxineus. – 2015.
Алисов Б. П. Климатические области зарубежных стран. – Gosudarstvennoe Izdatelʹstvo Geografičeskoj Literatury, 1950.
Воейков А. И. Новые данные о суточной амплитуде температур и особенности влияния на нее топографических условий //Избр. соч. М. – 1952. – Т. 3. – С. 502.
Barstow M. et al. The red list of Fraxinus. – 2018. – С. 32 pp.
Helluy M. et al. Influence of light, water stress and shrub cover on sapling survival and height growth: the case of A. unedo, F. ornus and S. domestica under Mediterranean climate //European Journal of Forest Research. – 2021. – Т. 140. – №. 3. – С. 635-647.
Қазақстан қызыл кітабы Астана. 2014. - Т. 2. - С 254.
Полевая геоботаника -1976. - т-5, С 320.
Быков Б. А. Геоботаника. Алма-Ата. – 1978. - с 288.
Скворцов А. К. Гербарий. Пособие по методике и технике. – 1977.
Плантариум. Растения и лишайники России и сопредельных стран: открытый онлайн атлас и определитель растений. 2007–2023. URL: https://www.plantarium.ru/
POWO. "Plants of the World Online. Facilitated by the Royal Botanic Gardens, Kew. Published on the Internet; 2023. http://www.plantsoftheworldonline.org/
Арыстангалиев С. А., Рамазанов Э. Р. Растения Казахстана, Народные и научные названия. – Izd. Nauka Kazakhskoj SSR, 1977.
Винтерголлер Б. А. Редкие растения Казахстана. – Изд. наука Казахской ССР, 1976. С-170-174.
Березин Э. Л. Ясеневые леса поймы реки Чарына //Труды Института ботаники АН КазССР, т. ІІІ. – 1955. С-102-124.
