БАТЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫ ШЕГІНДЕГІ ЖАЙЫҚ ӨЗЕНІ АҢҒАРЫ ЕМЕНДІ ОРМАНДАРЫНЫҢ МИКОБИОТАСЫ
DOI:
https://doi.org/10.26577/eb.2022.v91.i2.04Кілттік сөздер:
микобиота, макромицеттер, еменді орман, Жайық өзені, биолауантүрлілік.Аннотация
Биоалуантүрлілікті зерттеу және сақтау заманауи биологияның жаһандық мәселелерінің бірі болып табылады, өйткені қазіргі уақытта ғаламшардың көптеген аймақтарында әртүрлі ағзалардың, соның ішінде саңырауқұлақтардың түрлер құрамының азаюы байқалады. Алынған нәтижелер Қазақстан аумағында әлі күнге дейін мәліметтер жеткіліксіз және фрагменттік болып табылатын Жайық өзені аңғары еменді ормандары макромицеттерінің алуантүрлілігін тануға елеулі үлес қосады.
Мақалада Жайық өзені аңғарында өсетін жайылма, сондай-ақ сай - жыраларда таралған байрақты ормандарда кездесетін еменді ормандардар микобиотасының биоалуантүрлілігі туралы деректер берілген. Зерттеу нәтижелері негізінде бүгінгі таңда биотада 5 қатар, 17 тұқымдас және 23 туысқа біріккен 31 түр анықталды. Жетекші тұқымдастарды Polyporaceae, Boletaceae, Russulaceae, Amanitaceae құрайды. Біздің зерттеу жұмысымыздың нәтижесінде байрақты еменді ормандардағы микологиядық құрам жайылма еменді ормандардағы макромицеттер әртүрлілігіне қарағанда едәуір бай екендігі анықталды. Мұндай түрлік құрамның молдығына жайылма еменді ормандарда (16 ассоциация) байқалмайтын байрақты ормандардағы (22 ассоциация) орманды бореальді ағаш тектес-бұталы түрлері бар ассоциациялардың басымдық танытуы, қолайлы микроклиматтық жағдай, жер бедері, топырақ жамылғысы және түрлі экотоптардың әсерінен болуы мүмкін.
Экологиялық-трофикалық талдау Жайық өзенінің ортаңғы ағысындағы еменді ормандарда микоризатүзушілердің (45,1%), ксилотрофтар (41,9%) және қарашіріктік сапротрофтардан (12,9%) басым екенін көрсетті. Макромицеттердің ең бай әртүрлілігі байрақты еменді ормандарда байқалды.
Түйін сөздер: микобиота, макромицеттер, еменді орман, Жайық өзені, биолауантүрлілік.
Библиографиялық сілтемелер
Venturella, G. (2020). Fungal Diversity in the Mediterranean Area. Diversity, 12(6), 253.
Ruiz-Almenara, C., Gándara, E., & Gómez-Hernández, M. (2019). Comparison of diversity and composition of macrofungal species between intensive mushroom harvesting and non-harvesting areas in Oaxaca, Mexico. PeerJ, 7, e8325.
Zervakis, G. I., Dimou, D., & Polemis, E. (2004). Fungal diversity and conservation in the Mediterranean area: Recent advances in the inventory of Greek macromycetes. Mycologia balcanica, 1, 31-34.
Jones, M. D., & Richards, T. A. (2011). 3 Environmental DNA Analysis and the Expansion of the Fungal Tree of Life. In Evolution of fungi and fungal-like organisms. Springer, Berlin, Heidelberg, 37-54.
Hawksworth LD (2001). The magnitude of fungal diversity: the 1.5 million species estimate revisited. Mycolog Res. 105:1422-
Blackwell, M. (2011). The Fungi: 1, 2, 3… 5.1 million species?. American journal of botany, 98(3), 426-438.
Hawksworth, D. L., & Lücking, R. (2017). Fungal diversity revisited: 2.2 to 3.8 million species. Microbiology spectrum, 5(4),
Rudolph, S., Maciá-Vicente, J. G., Lotz-Winter, H., Schleuning, M., & Piepenbring, M. (2018). Temporal variation of fungal
diversity in a mosaic landscape in Germany. Studies in Mycology, 89, 95-104.
O’Hanlon, R & Harrington TJ (2012a) The macrofungal diversity and community of atlantic oak (quercus petraea and q. robur) forests in ireland. Anales del Jard n Bot nico de Madrid, 69, 107-17.
O’Hanlon, R & Harrington, TJ (2012b) Macrofungal diversity and ecology in four irish forest types. Fungal Ecology, 5, 499-508.
Buee, M, Maurice, JP, Zeller, B, Andrianarisoa, S, Ranger, J, Courtecuisse, R, Mar ais, B & Le Tacon, F (2011) Influence of tree species on richness and diversity of epigeous fungal communities in a french temperate forest stand. Fungal Ecology, 4, 22-31. 12 Angelini, P., Bistocchi, G., Arcangeli, A., Bricchi, E., & Venanzoni, R. (2015). Diversity and ecological distribution of
macrofungi in a site of community importance of Umbria (Central Italy). The Open Ecology Journal, 8(1).
Bisko, N. A., Lomberg, M. L., Mykchaylova, O. B., & Mytropolska, N. Y. (2018). Conservation of biotechnological important species diversity and genetic resource of rare and endangered fungi of Ukraine. Plant & Fungal Research, 1(1), 18-27.
Nyamsuren, K., Magsar, U., Batsumber, S., Myagmardorj, T., Tsogtbaatar, E., Cho, Y., & Kwon, O. (2016). Survey on the distribution of Macrofungi in Mongolia. Journal of Ecology and Environment, 39(1), 91-97.
Mowna Sundari, T., Alwin Prem Anand, A., Jenifer, P., & Shenbagarathai, R. (2018). Bioprospection of Basidiomycetes and molecular phylogenetic analysis using internal transcribed spacer (ITS) and 5.8 S rRNA gene sequence. Scientific Reports, 8(1), 1-18.
Saha, R., Das, D., Tarafder, E., Roy, A., & Acharya, K. (2018). Contribution to the Macromycetes of West Bengal, India: 34–39. Research Journal of Pharmacy and Technology, 11(11), 5123-5129
Dvořák, D., Vašutová, M., Hofmeister, J., Beran, M., Hošek, J., Běťák, J., ... & Deckerová, H. (2017). Macrofungal diversity patterns in central European forests affirm the key importance of old-growth forests. Fungal Ecology, 27, 145-154.
Filippova N, Bulyonkova T (2017) The communities of terrestrial macrofungi in different forest types in vicinities of Khanty- Mansiysk (middle taiga zone of West Siberia). Biodiversity Data Journal 5: e20732. https://doi.org/10.3897/BDJ.5.e20732
Vaishlya, O. B., Kudashova, N. N., Gashkov, S. I., Karbysheva, K. S., & Bakhtinskaya, I. A. (2017). First list of macromycetes forming ectomycorrhizas in cedar and pine forests of Tomsk region of West Siberia. International Journal of Environmental Studies, 74(5), 752-770.
Debnath, S., Upadhyay, R. C., Saha, R., Majumdar, K., Das, P., & Saha, A. K. (2020). A checklist of macrofungi (mushroom) diversity and distributionin the forestsof Tripura, India. Journal of Threatened Taxa, 12(10), 16314-16346.
Petrenko A.Z. and et.al. (1998). Prirodno-resursnyj potencial i proektiruemye ob”ekty zapovednogo fonda Zapadno- Kazahstanskoj oblasti [Natural and resource potential and designed projects of reserved fund of the West Kazakhstan region]. – Uralsk, – p.175.
Mamysheva, М. V., & Darbayeva, Т. Е. (2014). Ekologicheskaya ocenka sovremennogo sostoyaniya dubrav srednego techeniya reki Ural v predelah Zapadno-Kazahstanskoj oblasti [The Environmental assessment of the current state oak of middle reaches of the Ural River within the West-Kazakhstan Region] KazNU Bulletin. Biology series, 60(2), 85-89.
Index Fungorum Database. Available online: http://www.indexfungorum.org/names/names.asp (аccessed on 28 February 2022)
Kirk PM, Cannon PF, Stalpers JA. 2008. Dictionary of the fungi.10th ed. Wallingford: CAB International; p. 719. ISBN
-0-85199-826-8
IPNI. 2008. The International Plant Names Index. Author query. Available: http://www.ipni.org/ipni/authorsearchpage.do
