МАМАНДАНДЫРЫЛҒАН СПОРТТЫҚ ТАМАҚТАНУ ӨНІМДЕРІН ӨНДІРУДЕ БИЕ СҮТІНІҢ ҰНТАҒЫН ПАЙДАЛАНУ
DOI:
https://doi.org/10.26577/eb.2021.v86.i1.07Кілттік сөздер:
бие сүті, спорттық тамақтану, жүзу, антиоксидантты күй.Аннотация
Бие сүтінің жоғары тағамдық және биологиялық құндылығына, ақуыз, май, дәрумендік және
минералды құрамдарының ерекшелігіне сүйене отырып, мақалада құрғақ бие сүтінің мұздату-
кептіру нәтижесінде алынған химиялық құрамы туралы мәліметтер келтірілген. Құрғақ бие
сүті негізінде спорттық тамақтанудың рецепті жасалды, оның құрамына өнімнің биологиялық
құндылығын арттырып қана қоймай, сонымен қатар мақсатты медициналық-биологиялық
қасиеттер береді. Сүт қышқылы мен бифидобактерия бактерияларының құрғақ дақылдары,
құрғақ теңіз шырғаны жидектері, пребиотик – инулин, витаминдер – антиоксиданттар,
полисахарид-фукоидан, бидайдың құрғақ ұрығы, құрғақ крем).
Жүзу моделінде өнімнің тиімділігі Wistar егеуқұйрықтарында бағаланды, олар 35 күн ішінде
күнделікті негізгі жартылай синтетикалық диетадан басқа 10 г мамандандырылған өнімді алды.
35 күн ішінде жануарлардың спорттық тамақтанудың мамандандырылған өнімін тұтынуы
жүктемемен жүзген кезде егеуқұйрықтардың төзімділігі мен өнімділігін арттырды. Бастапқы
мәліметтермен салыстырғанда эксперименттік топтағы жануарлардың жүзу уақыты 3,0 есе өсті,
ал бақылау тобындағы жүзу уақыты бастапқы мәндерден 1,5 есе ғана асып түсті.
Жүзу жүктемесі аясында өнімді 35 күндік қабылдаудан кейін LPO-AOD жүйесінің
параметрлерінің өзгеруінің оң динамикасы байқалды – эритроциттер мембраналарында
малондиалдегид пен диен конъюгаттар деңгейінің бақылау жануарларымен салыстырғанда
сәйкесінше 35,0 және 41,4% төмендеуі. Ұқсас байланыс қаңқа бұлшықеттерінің митохондриялық
фракциясы үшін де табылды. Алынған өзгерістер өнімнің төзімділікке, өнімділікке және
антиоксидантты қорғаныс жүйесінің күйіне, сондай-ақ зертханалық жануарлардың энергия
алмасуына қолайлы әсерін көрсетеді.
Библиографиялық сілтемелер
2. Kathryn L Beck, Jasmine S Thomson, Richard J Swift, Pamela R von Hurst/ Role of nutrition in performance enhancement and postexercise recovery Open Access // Journal of Sports Medicine. - 2015.- № 6. - Р. 259–267.
3. Shirato M., Tsuchiya Y., Sato T. et al. Effects of combined β-hydroxy- β-methylbutyrate (HMB) and whey protein ingestion on symptoms of eccentric exercise-induced muscle damage // J. Int. Soc. Sports Nutr. - 2016. - Vol. 13. - P. 7-13.
4. Лавриненко С. В., Выборная К.В., Кобелькова И.В., Соколов А.И., Жукова Л.А., Клочкова С.В., Никитюк Д.Б. Использование специализированных продуктов для питания спортсменов в подготовительном периоде спортивного цикла // Вопросы питания. – 2017. -Том 86, № 4. – C. 99-103.
5. Гаврилова Н. Б., Щетинин М. П., Молибога Е.А. Современное состояние и перспективы развития производства специализированных продуктов для питания спортсменов // Вопр. питания. - 2017. Т. 86, № 2.- С. 108–114.
6. Трофимов И. Е. Исследование и разработка технологии белково-углеводного кисломолочного продукта для специализированного питания: дис. канд. техн. наук. Кемерово, 2016. 149 с.
7. Karimova G. D., Gorbatovskaya N. A. Study of physico-chemical properties of fermented mare's milk to develop kas medicated products forchildren // Theoretical & Applied Science. – 2014. -№ 3(11). - P. 67-75.
8. Кисилевич Е.Э. Сухое кобылье молоко для детского питания. // Материалы IV Международной студенческой научной конференции «Студенческий научный форум». - 2012. – С. 56-58.
9. Канарейкина С.Г. Качественные показатели йогурта, обогащенного сухим кобыльим молоком // Вестник БГАУ. – 2011. - №1. - С.69-73.
10. Попов А.М. Измерительный комплекс для исследования управляемого процесса сушки с применением вакуума. // Хранение и переработка сельхоз. сырья. - 2005. - №8. - С. 58-59.
11.Сарсембаев Х.С. Биотехнологические подходы к конструированию функциональных продуктов на основе кобыльего молока // Магистерская диссертация на соискание академической степени магистра технических наук. Алматы, 2016. 119 с.
12. Канарейкина С.Г Исследование качества кобыльего молока как сырья для молочной промышленности // Известия оренбургского государственного аграрного университета. - 2010. – Т. 1, № 25. – С. 63-65.
13. Александровская Е. С., Кострица Н.В., Лавриненко Н. И., Егорова В. З. Антиоксидантные свойства напитков на плодоовощной основе с пряно-ароматическими травами // Пиво и напитки. - 2004. -№ 4. - С. 82-83.
14. Рекомендации по получению высококачественного кобыльего молока и кумыса // Издательство Кайнар. Алма-Ата. - 1976. - C.20.
15. Баканов М.И. Теория экономического анализа // М.: Финансы и статистика. - 2005. - 536 с.
16. Вессер А.А. пер. с фран. Суслович Н.Л. Технология получения и переработки молока // М.: Колос. - 1971. – 480 с.
17. Технический регламент на молоко и молочную продукцию. Федеральный закон Российской Федерации: от 12 июня 2008 г. №88-ФЗ [Электронный ресурс], ред. от 20. 07.2008 г. // СПС «Консультант плюс».
18. Lowry O.H., Roberts N.R., Leiner K.Y., Wu M.L., Farr A.L., Albers R.W. The Quantitative histochemistry of brain // J. Biol. Chem. - 1954. - Vol. 207, № 1. - Р. 39-49.
19. Абишев Б.Х., Тасполатов Б.К. Некоторые вопросы лечебного действия кобыльего, верблюжьего и козьего молока при заболеваниях желудочно-кишечного тракта // Журн. Медицина (Medicine Almaty). - 2015. - № 6 (156). - С. 61-63.
20. Каркищенко Н.Н., Уйба В.В., Каркищенко В.Н., Шустов Е. Б., Котенко К. В., Люблинский С.Л. Очерки спортивной фармакологии // Векторы энергообеспечения. СПб.: Айсинг. - 2014. - Том 4. - 296 с.
21. Трушина Э.Н., Выборнов В.Д., Ригер Н.А., Мустафина О.К., Солнцева Т.Н., Тимонин А.Н., Зилова И.С., Раджабкадиев Р.М. и др. Эффективность использования аминоксилот с разветвленной цепью (ВСАА) в питании спортсменов-единоборцев // Вопросы питания. - 2019. - Т. 88, № 4. - С. 48-56.
22. Kumar M.S.Y., Dutta R., Prasad D., K. Misra Subcritical water extraction of antioxidant compounds from Seabuckthorn (Hippophae rhamnoides) leaves for the comparative evaluation of antioxidant activity // Food Chemistry. - 2011. - № 127. - Р. 1309-1316.
23. Kanayama Y., Kato K., Galitsyn G.G., Kochetov A.V., Kanahama K. Research progress on the medicinal and nutritional properties of sea buckthorn (Hippophae rhamnoides) – a review // Journal of horticultural science & biotechnology. - 2012. - № 87 (3). - Р. 203-210.
24. Lalit M.B., Venkatesh A.B., Naik S.N., Satya S., Bal L.M. Sea buckthorn berries: A potential source of valuable nutrients for nutraceuticals and cosmeceuticals // Food Research International. - 2011. - № 44. - Р. 1718-1727.
25. Mantzouridou F., Spanou A., Kiosseoglou V. An inulin-based dressing emulsion as a potential probiotic food carrier // Food Research International. - 2012. - № 46. - Р. 260-269.
26. Samanta A.K., Jayapal N., Senani S., Kolte A.P., Sridhar M. Prebiotic inulin: Useful dietary adjuncts to manipulate the livestock gut microflora // Brazilian Journal of Microbiology. -2013. - № 44 (1). - Р. 1-14.
27. Park Sh., Mun S., Kim Y.R. Effect of xanthan gum on lipid digestion and bioaccessibility of β-caroteneloaded rice starch-based filled hydrogels // Food Research International. - 2018. - № 105. - Р. 440-445.
28. Zhang J., Zhang X., Wang X., Huang Y., Yang B., Pan X., Wu Ch. The Influence of Maltodextrin on the Physicochemical Properties and Stabilization of Beta-carotene Emulsions // AAPS Pharm Sci Tech. - 2016. - № 3. - Р. 821-828.
29. Oka Sh., Okabe M., Tsubura Sh., Mikami M., Imai A. Properties of fucoidans beneficial to oral healthcare // Springer. - 2019. – № 108 (6). - Р. 18-26.
30. Carmen R., Juan C. Regulation of antioxidant enzymes: a significant role for melatonin // Journal of Pineal Research. - 2004. - Vol. 36. - P. 1-9.
31. Droge W. Free Radicals in the Physiological Control of Cell Function // Physiol. Rev. - 2002. - Vol. 82. - P. 47-95.
