Изучение образцов ярового тритикале для создания методами биотехнологии нового исходного материала. Биотехнология әдістері арқылы жаңа бастапқы материалды жасау үшін жаздық тритикалидің үлгілерін зерттеу.

Аннотация

Недостаточно высокая пластичность возделываемых в Казахстане сортов и селекционных форм тритикале связана с ограниченным генетическим разнообразием исходного материала. Расширение видового разнообразия озимых культур является одним из необходимых условий стабилизации зернового производства. В традиционной селекции на создание сорта тритикале уходит в среднем 10–12 лет. Значительная часть этого времени (5–6 лет) тратится на создание гомозиготных линий. Современные клеточные биотехнологии позволяют сократить этот срок практически до 1 года. Клеточные биотехнологии (селекция in vitro, эмбриокультура, гаплоидия в культуре пыльников, микроклональное размножение) широко используются при создании исходного материала. Использование методов биотехнологии позволяет сделать селекционный процесс направленным, ускорять сроки создания новых форм с желательными признаками, адапдированными к конкретным условиям возделывания. Также для повышения эффективности селекции in vitro и in vivo, важно на начальных этапах выявить индивидуальные отличия нового селекционного материала от исходных форм. Қазақстанда егілетін тритикалидің селекционды формалары мен сұрыптарының жеткіліксіз икемділігі бастапқы материалдың генетикалық түрлілігінің шектеулігімен байланысты. Күздік дақылдардың түрлік әртүрлілігін кеңейту астық өндірісін тұрақтандырудың қажетті шарттарының бірі болып табылады. Дәстүрлі селекцияда тритикалидің сұрыбын жасау үшін 10-12 жыл қажет. Уақыттың көп бөлігі (5–6 жыл) гомозиготалы линиялар жасауға жұмасалады. Заманауи жасушалық биотехнологиялар бұл мерзімді 1 жылға азайтуға мүмкіндік береді. Жасушалық биотехнологиялар (in vitro селекциясы, эмбриокультура, тозаңдар культурасындағы, микроклональды қалемшелеу) бастапқы материалды жасау кезінде кең қолданылады [1]. Биотехнология әдістерін қолдану селекциялық процесті бағытты етіп, егу жағдайына бейімделген, қажетті белгілері бар жаңа формаларды жасаудың уақытын азайтуға мүмкіндік береді. Сонымен бірге, in vitro мен in vivo селекциясының тиімділігін арттыру үшін бастапқы кезеңдерде алғашқы формалардан жаңа селекциялық материалдың индивидуалды айырмашылықтарын айқындау маңызды.