АҒАШ ӨСІМДІКТЕРІ ЖАПЫРАҚТАРЫНЫҢ МОРФОМЕТРИЯЛЫҚ ПАРАМЕТРЛЕРІ МЕН КҮЛДІЛІГІ: ӨНЕРКӘСІПТІК АЙМАҚТАҒЫ ТЕХНОГЕНДІК ЖҮКТЕМЕНІҢ ИНДИКАЦИЯСЫ

Авторлар

DOI:

https://doi.org/10.26577/eb.2024.v99.i2.013
        20 6

Кілттік сөздер:

биоиндикация, тербелмелі асимметрия, техногендік ластану, өндірістік аймақ

Аннотация

Бұл мақала ағаш өсімдіктерінің жапырақ мүшелерінің тіндеріндегі күл элементтерінің таралуының өнеркәсіптік аймақтардағы жапырақ алақандарының тербелмелі асимметриясына әсерін зерттеуге арналған. Зерттеу нысандары – Populus balsamifera, Betula pendula, Acer negundo жапырақтары. Жапырақтары 2023 жылдың вегетациялық кезеңінің соңында жиналды, содан кейін жапырақ алақанының ұзындығы мен ені өлшенді және орташа квадраттық ауытқуы есептелді. Үлгілер арасындағы айырмашылықтардың маңыздылығын бағалау дисперсиялық талдау нәтижелері бойынша анықталды. Күлдің құрамын анықтау муфель пешіндегі жапырақтарды құрғақ күлдендіру әдісімен жүзеге асырылды. Алынған нәтижелер күл көрсеткіштері өскен сайын морфометриялық параметрлердің айтарлықтай ауытқуының тікелей пропорционалды байланысын растайды, оны өнеркәсіптік аймақ жағдайында техногендік ластанудың индикациялық әдісі ретінде пайдалануға болады.

Авторлардың биографисы

M.M. Каверина, Торайғыров университеті, Қазақстан, Павлодар

Каверина Мария Михайловна – Биология және экология кафедрасының ДБ-22 тобының докторанты, «Торайғыров университеті» КеАҚ (Павлодар, Қазақстан, e-mail: mkaverina97@gmail.com)

Р.М. Уалиева, Торайғыров университеті, Қазақста, Павлодар

Уалиева Римма Мейрамовна (корреспонденттік автор) – Биология мамандығы бойынша философия докторы (PhD), Биология және экология кафедрасының профессоры, жаратылыстану ғылымдары факультеті деканының ғылыми жұмыс жөніндегі орынбасары, «Торайғыров университеті» КеАҚ (Павлодар, Қазақстан, e-mail: ualiyeva.r@gmail.com)

А.И. Сысо, РҒА СБ Топырақтану және агрохимия институты, Жаңасібір, Ресей

Сысо Александр Иванович – биология ғылымдарының докторы, ғылыми бағыттың жетекшісі, РҒА СБ Топырақтану және агрохимия институты (Жаңасібір, Ресей, e-mail: syso@issa-siberia.ru)

А.У. Туякбаева, Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Қазақстан, Астана

Туякбаева Акмарал Усерхановна – биология ғылымдарының кандидаты, Биотехнология және микробиология кафедрасының доцент м.а., «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті» КеАҚ (Астана, Қазақстан, email: akmaral.t@inbox.ru)

С.Б. Жангазин, Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті, Қазақстан, Астана

Жангазин Саян Берикович – биология мамандығы бойынша философия докторы (PhD), қауымдастырылған профессор, Жаратылыстану ғылымдары факультеті деканының ғылыми жұмыс жөніндегі орынбасары, «Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті КеАҚ» (Астана, Қазақстан, email: zhangazin_sayan@mail.ru)

Жүктелулер

Жарияланды

2024-06-20

Как цитировать

Каверина M. ., Уалиева R. ., Сысо A. ., Туякбаева A. ., & Жангазин S. . (2024). АҒАШ ӨСІМДІКТЕРІ ЖАПЫРАҚТАРЫНЫҢ МОРФОМЕТРИЯЛЫҚ ПАРАМЕТРЛЕРІ МЕН КҮЛДІЛІГІ: ӨНЕРКӘСІПТІК АЙМАҚТАҒЫ ТЕХНОГЕНДІК ЖҮКТЕМЕНІҢ ИНДИКАЦИЯСЫ. ҚазҰУ Хабаршысы. Биология сериясы, 99(2), 153–162. https://doi.org/10.26577/eb.2024.v99.i2.013

Шығарылым

Том 99 № 2 (2024): Вестник КазНУ. Серия биологическая

Бөлім

БИОТЕХНОЛОГИЯ