ХРИЗОТИЛДІ АСБЕСТПЕН ӘСЕР ЕТКЕНДЕ ЕГЕУҚҰЙРЫҚТАРДЫҢ ӨКПЕ ҰЛПАСЫНДАҒЫ ПАРКИН МЕН МИТОФИЛИННІҢ ҚҰРАМЫН ЗЕРТТЕУ
DOI:
https://doi.org/10.26577/bb.2024.v100.i3.010Кілттік сөздер:
PRKN, IMMT, митохондрия, митохондриалық мембрана, ОБФ, хризотил асбест, митофагияАннотация
Жұмыста хризотилді асбест әсерінен Вистар егеуқұйрықтарының өкпе ұлпасындағы паркин (PRKN) және митофилин (IMMT - Inner mitochondrial membrane transmembrane) ақуыздарының құрамы талданған. Тәжірибелік асбестозды жасау үшін трахеяіші арқылы тәжірибелік егеуқұйрықтардың өкпесіне хризотил асбест шаңы, ал бақылау егеуқұйрықтарына тұзды ерітінді енгізілді. Жануарлар үш топқа бөлінді: 1) бақылау; 2) 25 мг дозада асбестпен уланған; 3) 50 мг дозада асбестпен уланған. Асбестті енгізгеннен бастап екі айдан кейін егеуқұйрықтардың өкпелері алынып, гомогенизацияланды. Гомогенаттардағы PRKN және митофилиннің мөлшері ИФТ көмегімен анықталды. Біз егеуқұйрықтардың өкпе ұлпаларындағы хризотил асбесттің әсерінен митохондриялық митофагияны бақылайтын PRKN ақуызы деңгейінің айтарлықтай төмендеуі байқалатынын көрсеттік. Асбестпен әсер еткеннен кейін егеуқұйрықтардың өкпе ұлпасының митохондрияларындағы митофилиннің мөлшері бақылау тобымен салыстырғанда төмен болды. Асбест әсерінен митохондриялардың морфометриялық көрсеткіштері туралы бұрын алынған мәліметтер, митохондриялардың ультрақұрылымдық бұзылыстарының дәрежесін бағалауға мүмкіндік беріп, митохондриялық дисфункцияны көрсетті. Бұл нәтижелер бірігіп митохондриялық құрылымның зақымдануы мен тыныс алу кешеніндегі ақаулар арасындағы байланысты растайды. Бұл нәтижелердің жиынтығы митохондриялық құрылымның зақымдануы мен асбестоздың дамуы арасындағы байланысты көрсетеді.