КҮНГЕЙ АЛАТАУЫ ЖАҒДАЙЫНДА CHELIDONIUM MAJUS L. ДӘРІЛІК ТҮРІНІҢ ҚАТЫСУЫМЕН ӨСІМДІК ЖАМЫЛҒЫСЫНЫҢ ЭТАЛОНДЫҚ УЧАСКЕЛЕРІН ЗЕРТТЕУ

Авторлар

  • А.Б. Достемесова Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті, Қазақстан, Алматы қ. https://orcid.org/0000-0003-4526-7115
  • К.С. Избастина С. Сейфуллин атындағы Қазақ Агротехникалық Зерттеу Университеті, Қазақстан, Астана қ https://orcid.org/0000-0002-6418-1950
  • С.К. Мухтубаева Астана халықаралық университеті, Қазақстан, Астана қ. https://orcid.org/0000-0001-5921-3113
  • М.Ж. Жумагул Астана халықаралық университеті, Қазақстан, Астана қ. https://orcid.org/0000-0002-9467-1483
  • Ж.А. Абдукадирова Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті, Қазақстан, Алматы қ. https://orcid.org/0000-0003-3905-7349
  • Г.С. Мұқан Қазақстан Республикасы экология және табиғи ресурстар министірлігі орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитетінің «Ботаника және фитоинтродукция институты ШЖҚ РМК, Қазақстан, Алматы қ. https://orcid.org/0000-0002-4721-882X
  • А.К. Жанбырбаева С.Ж. Асфендияров атындағы ҚазҰМУ, Қазақстан, Алматы қ. https://orcid.org/0000-0002-4721-882X

DOI:

https://doi.org/10.26577/eb.2024.v99.i2.04
        53 34

Кілттік сөздер:

Кунгей Алатау, Chelidonium majus L., лекарственный, эталонный участок, ущелья, вид

Аннотация

Мақалада Күнгей Алатауының қазақстандық бөлігі аумағындағы Chelidonium majus L. дәрілік өсімдігінің қатысуымен эталондық учаскелерді зерттеу нәтижелері ұсынылған. Әртүрлі өсімдік аймақтарының типтік қауымдастықтары (флористикалық құрамы мен құрылымы) бар 5 анықтамалық учаскенің сипатталған. Күнгей Алатауы - Солтүстік Тянь-Шаньның ерекше және көз тартарлық аймағы, әртүрлі табиғи ерекшеліктері бар үш ботаникалық-географиялық провинцияның: Орталық Тянь-Шань-Транс-Алай, өтпелі Қашқар-Шығыс Тянь-Шань және өтпелі Жоңғар аймағының түйіскен жерінде орналасқан. Зерттеу аймағы ботаникалық алуантүрлілігі жоғары Қырғызстан Республикасымен шекаралас аумақ ретінде қызығушылық тудырады. Шекаралық физикалық-географиялық жағдайына байланысты оның флорасының қалыптасуына әртүрлі ірі ботаникалық-географиялық орталықтар (Солтүстік және Батыс Тянь-Шань) әсер етті. Жотаның көптеген аумақтарындағы табиғи кешендердің түрлік құрамы оның қолжетімсіздігіне байланысты табиғи күйінде сақталған және бүкіл Солтүстік Тянь-Шань үшін флористикалық эталон болып табылады. Авторлар Күнгей Алатаудың қазақстандық бөлігінің аумағында C. majus-ты тексеру және тарату бойынша зерттеу циклдарын жүргізді, бұл қазіргі уақытта зерттелген түр популяцияларының бар екендігі, олардың әртүрлі өсімдіктер қауымдастықтарындағы тіршілік ету ерекшеліктері, оның популяцияларына теріс факторлардың әсер ету дәрежесін және осындай әсер ету салдарының ұзақтығын анықтау, осы түрдің экологиясы туралы неғұрлым толық мәліметтер алуға мүмкіндік берді. C. majus негізінен төменгі және орта белдеулердің таулы оңтүстік беткейлерінде, қалың бұталардың арасында, өзен жағаларында және сайлардың соқпақтары мен беткейлерінде өсетіні анықталды.

Авторлардың биографисы

А.Б. Достемесова, Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті, Қазақстан, Алматы қ.

Достемесова Анар Бериковна (корреспондентный автор) – Ph докторант, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, Ботаника және фитоинтродукция институтының кіші ғылыми қызметкері (Алматы, Қазақстан, email: anardostemesova@gmail.com)

К.С. Избастина, С. Сейфуллин атындағы Қазақ Агротехникалық Зерттеу Университеті, Қазақстан, Астана қ

Избастина Клара Сержановна – PhD, қауымд. проф., Қазақстан Республикасы экология және табиғи ресурстар министірлігі орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитетінің «Ботаника және фитоинтродукция институты ШЖҚ РМК филиалы «Астана ботаникалық бағы», С. Сейфуллин атындағы Қазақ Агротехникалық Зерттеу Университеті (Астана, Қазақстан, email: izbastina.k@gmail.com)

С.К. Мухтубаева, Астана халықаралық университеті, Қазақстан, Астана қ.

Мухтубаева Сауле Какимжановна – қауымд. проф., Қазақстан Республикасы экология және табиғи ресурстар министірлігі орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитетінің «Ботаника және фитоинтродукция институты ШЖҚ РМК филиалы «Астана ботаникалық бағы», Астана халықаралық университеті, (Астана, Қазақстан, email: mukhtubaeva@mail.ru.)

М.Ж. Жумагул , Астана халықаралық университеті, Қазақстан, Астана қ.

Жумагул Мольдир Жакыпжановна – PhD, Қазақстан Республикасы экология және табиғи ресурстар министірлігі орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитетінің «Ботаника және фитоинтродукция институты ШЖҚ РМК филиалы «Астана ботаникалық бағы», Астана халықаралық университеті, (Астана, Қазақстан, email: mzhakypzhan@mail.ru.)

Ж.А. Абдукадирова, Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті, Қазақстан, Алматы қ.

Абдукадирова Жансая Абдимуратовна – PhD, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ, (Алматы, Қазақстан, email: zhansina88@mail.ru)

Г.С. Мұқан, Қазақстан Республикасы экология және табиғи ресурстар министірлігі орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитетінің «Ботаника және фитоинтродукция институты ШЖҚ РМК, Қазақстан, Алматы қ.

Мұқан Гаухар Сейсенбековна – б.ғ.к., Қазақстан Республикасы экология және табиғи ресурстар министірлігі орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитетінің «Ботаника және фитоинтродукция институты ШЖҚ РМК, (Алматы, Қазақстан, email: appleforest_protection@mail.ru)

А.К. Жанбырбаева, С.Ж. Асфендияров атындағы ҚазҰМУ, Қазақстан, Алматы қ.

Жанбырбаева Айнур Кайргалиевна – С.Ж. Асфендияров атындағы ҚазҰМУ, (Алматы, Қазақстан, email: zhanbyrbayeva.a@kaznmu.kz)

Жүктелулер

Жарияланды

2024-06-20

Как цитировать

Достемесова, А. ., Избастина, К. ., Мухтубаева, С. . ., Жумагул , М. ., Абдукадирова, Ж. ., Мұқан, Г. ., & Жанбырбаева, А. . (2024). КҮНГЕЙ АЛАТАУЫ ЖАҒДАЙЫНДА CHELIDONIUM MAJUS L. ДӘРІЛІК ТҮРІНІҢ ҚАТЫСУЫМЕН ӨСІМДІК ЖАМЫЛҒЫСЫНЫҢ ЭТАЛОНДЫҚ УЧАСКЕЛЕРІН ЗЕРТТЕУ. ҚазҰУ Хабаршысы. Биология сериясы, 99(2), 38–54. https://doi.org/10.26577/eb.2024.v99.i2.04

Шығарылым

Том 99 № 2 (2024): Вестник КазНУ. Серия биологическая

Бөлім

БОТАНИКА

Статті цього автора (авторів), які найбільше читають