АЛТАЙ БОТАНИКАЛЫҚ БАҒЫНА DACTYLORHIZA NECKER EX NEVSKI ТҰҚЫМДАСЫНЫҢ ТҮРЛЕРІН АЛҒАШҚЫ ЕНГІЗУ НӘТИЖЕЛЕРІ
DOI:
https://doi.org/10.26577/eb.2021.v87.i2.06Аннотация
Мақалада Алтай ботаникалық бағында Dactylorhiza Necker ex Nevski тұқымдасының түрлерін алғашқы енгізу нәтижелері көрсетілген. Бастапқы енгізудің нәтижесінде Dactylorhiza тұқымдасының 4 түрінің тұрақты коллекциясы қалыптасты: D. fuchsii (Druce) Soo, D. incarnata (L.) Soo, D. maculata (L.) Soo, D. umbrosa (Kar. & Kir.) Nevski. Жағдайларға икемділік пен жақсы бейімділікті D. incarnata түрі көрсетті. Олардың гүл шоғырының ұзындығының морфометриялық көрсеткіштері 14% -ға, ал гүлшоғырындағы гүлдер саны 52% -ға, базальды жапырақтардың ұзындығы мен енінің көрсеткіштері сәйкесінше 108% және 23% -ға өсті. D. umbrosa-де морфометриялық көрсеткіштердің барлығы дерлік төмендеді. Енгізудің негізгі шектеуші факторлары анықталды: күшті күн инсоляциясы, құрғақ ауа, кедейлік және топырақтың қышқылдығы. Алынған нәтижелер Шығыс Қазақстанның таулы тайга зонасында сирек кездесетін және құрып кету қаупі бар өсімдіктердің ауылшаруашылық технологиясын енгізу және зерттеу үшін үлкен маңызға ие, биоәртүрлілікті сақтауға ықпал етеді. Қысқа мерзімді бақылаудың арқасында енгізу тәжірибесін одан әрі жалғастыра отырып, нәтижелерді толығырақ талдау жасалады.
Библиографиялық сілтемелер
Semenova G.P. Rare and Endangered Species of Siberian Flora: Biology and Conservation. Novosibirsk: Academic publishing house "Geo", 2007. 406 p.
Akeroyd J., Wyse Jackson P. (eds). A handbook for Botanic Gardens for Reintroduction of Plants to the Wild. BGCI, 1995.
Baskin J.M., Baskin C.C., Li X. Taxonomy, ecology, and evolution of physical dormancy in seeds // Plant Species Biology. 2000. No 15. Р. 139–152.
Trusty J.L., Miller I., Pence V., Plair B.L., Boyd R.S., Goertzen L.R. Ex situ conservation of the federally endangered plant species Clematis socialis Kral (Ranunculaceae) // Nat. Areas J. 2009. Vol. 29. P. 500–508.
Choudhury B., Khan M.L. Conservation and Management of Endangered Plant Species: a case study from Northeast India // Bioremediation, Biodiversity and Bioavailability. 2010. Vol. 4, No 1. P. 47–53.
Jusaitis M., Polomka L., Sorensen B. Habitat specificity, seed germination and experimental translocation of the endangered herb Brachycome muelleri (Asteraceae) // Biological Conservation. 2004. II 6: 25. 266 c.
De Pauw M.A., Remphrey W.R., Palmer C.E. (1995). The cytokinin preference for in-vitro germination and protocorm growth of Cypripedium candidum. Ann. Bot. 75:267-275.
Arditti J., Clements M.A., Fast G., Hadley G., Nishimura G., Ernst R. (1982). Orchid seed germination and seedling culture. In: Arditti J (ed.). A manual in Orchid Biology - Reviews and Perspectives. Cornell University Press, Ithaca, New York. Vol. II, p. 243.
Rasmussen H.N. (1992). Seed dormancy patterns in Epipactis palustris (Orchidaceae): Requirements for germination and establishment of mycorrhiza. Physiol. Plant 86:161-167.
Zettler L.W., Stewart S.L., Bowles M.L., Jacobs K.A. (2001). Mycorrhizal fungi and cold-assisted symbiotic germination of the federally threatened eastern prairie fringed orchid, Platanthera leucophaea (Nuttall) Lindley. Am. Midland Nat. 145:168-175.
Stoutamire W.P. (1974). Terrestrial orchid seedlings. In: Withner CL (ed.). The Orchids - Scientific Studies. Wiley Interscience, New York. pp. 101-128.
Vij S.P., Srivastav R.C., Mainra A.K. (1992). On the occurrence of Dactylorhiza hatagirea (D. Don) Soo in Sikkim, Orch. News pp. 8-9; 14-15.
Kalimuthu K., Senthilikumar R., Vijayakumar S. (2007). In vitro micropropagation of orchid, Oncidum sp., Afr. J. Biotechnol. 6 (10):1171-1174.
Aggarwal, S., & Zettler, L.W. (2010). Reintroduction of an endangered terrestrial orchid, Dactylorhiza hatagirea (D. Don) Soo, assisted by symbiotic seed germination: First report from the Indian subcontinent. Nature and Science, 8(10), 139-145.
15. Sidorov, A.V., Sechin, E.N., & Marakaev, O.A. (2014). Effect of light on the growth and development of Dactylorhiza incarnata (L.) Soó (Orchidaceae) seedlings in vitro culture. Bulletin of the Nizhny Novgorod University. NI Lobachevsky, (3-3).
Ellstrand, N.C. and Elam, D.R. (1993). Population genetic consequences of small population size: implications for plant conservation. – Annu. Rev. Ecol. Syst. 24: 217–242.
Ottewell, K.M. et al. 2015. Bridging the gap: a genetic assessment framework for population-level threatened plant conservation prioritization and decision-making. – Divers. Distrib. 22: 174–188.
Dzybov D.S. Fundamentals of biological reclamation of disturbed lands. Stavropol, 1995. 60 p.
Shumikhin S.A. Stages of introduction of rare and endangered plant species // Problems of the Red Data Books of Russian Regions: Materials of interregion. scientific-practical conf. (November 30 - December 1, 2006, Perm). Perm: Perm. un-t., 2006. 196-198.
Rasteniia prirodnoi flory v Glavnom botanicheskom sadu im. N. V. Tsitsina Rossiiskoi akademii nauk: 65 let introduktsii. – M.: T-vo nauchnykh izdanii KMK, 2013. 118-119.
Kashani, H.H., Faraji, Z., Nikzad, H., Parivar, K., & Nikzad, M. (2012). The effect of aqueous extract of Salep prepared from root-tubers of Dactylorhiza maculata (Orchidaceae) on the testes and sexual hormones of immature male mice. Journal of Medicinal Plants Research, 6(24), 4102-4106.
Choukarya, R., Choursia, A., & Rathi, J. (2019). In Vivo and In Vitro Antidiabetic Activity of Hydroalcoholic Extract of Dactylorhiza hatagirea Roots: An Evaluation of Possible Phytoconstituents. Journal of Drug Delivery and Therapeutics, 9(6-s), 76-81.
Ranpal, S. (2009). An assessment of status and antibacterial properties of Dactylorhiza hatagirea in Annapurna conservation area (A case study of Paplekharka, Lete VDC, Mustang). I Tribhuvan University Institute of Forestry, 3.
Sobolevskaya K.A. Endangered Siberian Plants in the introduction. Novosibirsk: Nauka, 1984. – 222 p.
Methods of phenological observations in botanical gardens // Bul. GBS of the USSR Academy of Sciences, 1979. - Issue. 113. – 3-8.
Guidelines for the registration of collection plants of botanical gardens of the USSR. - M., 1978. – 37 p.
Rabotnov T.A. To the method of observation of herbaceous plants on permanent sites // Bot. zhurn. - 1951. - Vol. 36.No. 6. 643-645.
Golubev V.N., Molchanov E.F. Methodical instructions for population-quantitative and ecological-biological study of rare, endangered and endemic plants of Crimea. - Yalta, 1978. – 41 p.
Denisova L. V., Nikitina S. V., Zaugolnaya L.B. Program and methodology for observing cenopopulations of plant species in the Red Data Book of the USSR. - Moscow: Gosagroprom of the USSR, All-Russian Research Institute for the Protection of Natural and Reserve Business, 1986. – 98 p.
Vakhrameeva M.G., Varlygina T.I., Tatarenko I.V. Orchids of Russia (biology, ecology and conservation). M., 2014. – 474 p.
Kotukhov Yu.A., Danilova A.N., Anufrieva O.A. The current state of populations of rare and endangered plants in East Kazakhstan. Almaty: 2006.177 p.
Sokolov A.A. General features of soil formation and soils in East Kazakhstan. - Alma-Ata: Nauka, 1972. - 107 p.
Buswell J.M., Moles A.T., and Hartley S. Is rapid evolution common in introduced plant species? // Journal of Ecology. - 2011. - 99. – P. 214 – 224.
