Отандық ұзын дәнді күріш селекциясына қажетті бастапқы материалдар алу

Авторы

  • E. A. Zhanbyrbaev Өсімдіктер биологиясы және биотехнологиясы институты, Алматы, Қазақстан
  • B. A. Sarsenbaev Өсімдіктер биологиясы және биотехнологиясы институты, Алматы, Қазақстан
  • B. N. Ussenbekov Өсімдіктер биологиясы және биотехнологиясы институты, Алматы, Қазақстан
  • A. B. Rysbekova Өсімдіктер биологиясы және биотехнологиясы институты, Алматы, Қазақстан
  • D. T. Kazkeev Өсімдіктер биологиясы және биотехнологиясы институты, Алматы, Қазақстан
  • D. S. Batayeva Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті, Алматы, Қазақстан
  • B. I. Moshan Өсімдіктер биологиясы және биотехнологиясы институты, Алматы, Қазақстан
  • D. A. Tilegen М. Базарбаев атындағы №138 гимназиясы, Алматы, Қазақстан

Ключевые слова:

Oryza sativa, ұзын дән, форма, линия, пневмокастратор, гибридизация, гибрид.

Аннотация

Отандық ұзын дәнді күріш сорты селекциясына қажетті еліміздің күріш өсіретін аймақтарының топырақ-климаттық ерекшеліктеріне бейімделген, бастапқы отандық формалар мен линияларды алу мақсатында шет елдік ұзын дәнді және отандық домалақ пішінді күріш сорттарына дәстүрлі селекция жолымен будандастыру жұмыстары ӨББИ жүргізілді. Зерттеуге ата-аналық формалар ретінде 2 отандық, 7 алыс және жақын шетел күріш генотиптері қолданылды. Күріш сорттарын шағылыстыру пневмокастрация және тозаңдандырудың «ТВЕЛ» әдістері бойынша жүргізілді. Пневмопіштіру ӨББИ құрастырылған пневмокастратор көмегімен оранжереялық жағдайда жасалды. Будандастыру нәтижесінде 17 түрлі комбинациядан ұзын дәнді отандық күріш селекциясына қажетті F1 ұрпақтан 5876 дәндер алынды және олардың дән пішіні Костылев П.И. әдісі бойынша анықталды. алынған Зерттеу нәтижесінде F1 гибридті ұрпақтарының барлығы дәннің жіңішке пішінді (l/b қатынасы 4,1-4,3) екені анықталды. С целью создания отечественных длиннозерных сортов риса адаптированых к почвенно-климатическим условиям возделывания в ИББР проведено гибридизация местных круглозерных сортов с зарубежными длиннозерными образцами. Материалом исследования служили 2 отечественные генотипы риса и 7 ближнего и дальнего зарубежья. В исследовательской работе использованы пневмокастрация и ТВЕЛ-метод опыления. Кастрацию проводили с помощью пневмокастратора созданного в ИББР в оранжерейных условиях. Получены F1 гибридные зерновки в количестве 5876 из 17 различных комбинации, которые являются исходным материалом в селекции длинозерных форм риса и определена их форма зерновки по методу Костылева П.И. В результате исследования выявлено, что все полученные гибриды F1 поколении были длинозерными (соотношение l/b составило 4,1-4,3). For creating domestic long-grain rice varieties adapted to soil and climatic conditions hybridization was carried out using local and foreign long grain rice varieties at IPBB. 2 local and 7 foreign rice genotypes were used as a research material. Pneumo-castration and TVEL method of pollination was used. Castration was performed using by pneumo-castration apparatus created at IPBB in the greenhouse conditions. In the amount of 5876 seeds from 17 different combinations were obtained F1 hybrids that are the source material for long grain rice breeding and their grain shape was determined by method of Kostyleva P.I. As result of the study all received hybrids of F1 generation have had long-grain (ratio l/b was 4.1-4.3).

Биографии авторов

E. A. Zhanbyrbaev, Өсімдіктер биологиясы және биотехнологиясы институты, Алматы, Қазақстан

Жаңбырбаев Елдос Алмабекұлы - ҚазҰАУ PhD- докторанты, ҚР БжҒМ ӨББИ өсімдіктер физиологиясы және биохимиясы зертханасының ғылыми қызметкері, Байланыс телефоны: +7(727)3947561. email: eldos_83@mail.ru

B. A. Sarsenbaev, Өсімдіктер биологиясы және биотехнологиясы институты, Алматы, Қазақстан

Сарсенбаев Батырбек Аширимбетович - Биология ғылымдарының докторы, профессор, ҚР БжҒМ ӨББИ өсімдіктер физиологиясы және биохимиясы зертханасының Бас ғылыми қызметкері. Байланыс телефоны: +7(727)3947550 email: sbat08@mail.ru

B. N. Ussenbekov, Өсімдіктер биологиясы және биотехнологиясы институты, Алматы, Қазақстан

Усенбеков Бақдаулет Наубайұлы Биология ғылымдарының кандидаты, ҚР БжҒМ ӨББИ өсімдіктер физиологиясы және биохимиясы зертханасының меңгерушісі. Бас ғылыми қызметкері

A. B. Rysbekova, Өсімдіктер биологиясы және биотехнологиясы институты, Алматы, Қазақстан

Рысбекова Айман Бөкенқызы - биология ғылымдарының кандидаты, ҚР БжҒМ ӨББИ өсімдіктер физиологиясы және биохимиясы зертханасының аға ғылыми қызметкері

D. T. Kazkeev, Өсімдіктер биологиясы және биотехнологиясы институты, Алматы, Қазақстан

Казкеев Даурен Табылтаевич - ауылшаруашылық ғылымдарының магистрі, ҚР БжҒМ ӨББИ өсімдіктер физиологиясы және биохимиясы зертханасының ғылыми қызметкері

D. S. Batayeva, Қазақ мемлекеттік қыздар педагогикалық университеті, Алматы, Қазақстан

Батаева Дариға Серікқызы - ҚазМемҚызПУ Биология кафедрасының PhD- докторанты

B. I. Moshan, Өсімдіктер биологиясы және биотехнологиясы институты, Алматы, Қазақстан

Мошан Баршын Изтелеуқызы - ҚР БжҒМ ӨББИ өсімдіктер физиологиясы және биохимиясы зертханасы стажер- зерттеуші

D. A. Tilegen, М. Базарбаев атындағы №138 гимназиясы, Алматы, Қазақстан

Тілеген Ділдә - М. Базарбаев атындағы №138 гимназиясының 11 сынып оқушысы

Библиографические ссылки

Әдебиеттер:

1 http://rice.plantbiology.msu.edu/
2 Li M.M., Xu L., Ren J.F., Cao G.L., Yu L.Q., He H.H., Han L.Z., Gao X.Z. Identification of quantitative trait loci for grain traits in japonica rice // Sci Agric Sin, 2009. - 42(7): 2255−2261.
3 Yan C.J., Liang G.H., Chen F., Li X., Tang S.Z., Yi C.D., Tian S., Lu J.F., Gu M.H. Mapping quantitative trait loci associated with rice grain shape based on an indica/japonica backcross population // Acta Genet Sin, 2003. - 30: 711−716.
4 Zhang G.H., Zhang G.P., Qian Q., Xu L.P., Zeng D.L., Teng S., Bao J.S. QTL analysis of grain shape traits in different environments // Chin J Rice Sci, 2004. - 18(1): 16-22.
5 Zhao M.F., Huang Z.D., Wu C.Z., Che R.H., Shi B.H., Fang S.R., Sun Y.J., Zhao Z.M. Genetic analysis and mapping of major dominant QTL for grain length in rice // Mol Plant Breeding, 2008. - 6(6): 1057−1060.
6 Zeng R.Z., Talukdar A., Liu F., Zhang G.Q. Mapping the QTLs for grain shape using single segment substitution lines in rice // Sci Agric Sin, 2006. - 39(4): 647–654.
7 Wuhan Zhang, Pingyong Sun, Qiang He, Fu Shu, Jie Wang, Huafeng Deng. Fine mapping of GS2, a dominant gene for big grain rice // The Crop Journal. 2013. - P. 160-165.
8 Лось Г.Д. Методика гибридизации риса // Рисоводство. - 2007. - №10. - С.42-51.
9 Anon. Standard Evaluation System for Rice. International Rice Research Institute, Manila, Philippines, 1996. - P.18-19.
10 http://m.zakon.kz/4520693-razvitie-risovodstva-v-kazakhstane.html
11 Костылев П.И. Перспективы селекции риса в Ростовской области / Юбилейный сборник научных трудов. Селекция и семеноводство полевых культур. Воронеж 2007, - С. 82-90.

References:
1 http://rice.plantbiology.msu.edu/
2 Li M.M., Xu L., Ren J.F., Cao G.L., Yu L.Q., He H.H., Han L.Z., Gao X.Z. Identification of quantitative trait loci for grain traits in japonica rice // Sci Agric Sin, 2009. - 42(7): 2255−2261.
3 Yan C.J., Liang G.H., Chen F., Li X., Tang S.Z., Yi C.D., Tian S., Lu J.F., Gu M.H. Mapping quantitative trait loci associated with rice grain shape based on an indica/japonica backcross population // Acta Genet Sin, 2003. - 30: 711−716.
4 Zhang G.H., Zhang G.P., Qian Q., Xu L.P., Zeng D.L., Teng S., Bao J.S. QTL analysis of grain shape traits in different environments // Chin J Rice Sci, 2004. - 18(1): 16-22.
5 Zhao M.F., Huang Z.D., Wu C.Z., Che R.H., Shi B.H., Fang S.R., Sun Y.J., Zhao Z.M. Genetic analysis and mapping of major dominant QTL for grain length in rice // Mol Plant Breeding, 2008. - 6(6): 1057−1060.
6 Zeng R.Z., Talukdar A., Liu F., Zhang G.Q. Mapping the QTLs for grain shape using single segment substitution lines in rice // Sci Agric Sin, 2006. - 39(4): 647–654.
7 Wuhan Zhang, Pingyong Sun, Qiang He, Fu Shu, Jie Wang, Huafeng Deng. Fine mapping of GS2, a dominant gene for big grain rice // The Crop Journal. 2013. - P. 160-165.
8 Los G.D. Hybridization methods of rice // Rice breeding. - 2007. - №10. - P.42-51.
9 Anon. Standard Evaluation System for Rice. International Rice Research Institute, Manila, Philippines, 1996. - P.18-19.
10 http://m.zakon.kz/4520693-razvitie-risovodstva-v-kazakhstane.html
11 Kostylev P.I. Prospects for rice breeding in the Rostov region / Jubilee collection of scientific papers. Breeding and seed production of field crops. Voronezh, 2007 - P. 82-90.

Загрузки

Выпуск

Раздел

Экспериментальная биология. Биолог-кие осн. генофонда и развитие науч. исслед. в обл. селек-генетич. исслед. с/х культур

Наиболее читаемые статьи этого автора (авторов)