«ҮЛБІ» МЕТАЛЛУРГИЯЛЫҚ КЕШЕНІ АУМАҒЫНДАҒЫ КҮНБАҒЫС ЖӘНЕ ГАЗОНДЫ ШӨП ӨСІМДІКТЕРІНІҢ АУЫР МЕТАЛДАРДЫ ЖИНАҚТАУЫ
DOI:
https://doi.org/10.26577/bb.2024.v101.i4.a13Кілттік сөздер:
Кілтті сөздер: ауыр металдар, мыс, кадмий, қорғасын, мырыш, күнбағыс, газондық өсімдіктер.Аннотация
Соңғы жылдары қоршаған ортаға антропогендік әсердің артуына байланысты ауыр металдардың аккумуляторлары болып табылатын жергілікті флораның өсімдіктерін анықтау бойынша зерттеулер күшейуде. Мақалада Өскемен қаласында орналасқан Үлбі металлургиялық кешені аумағындағы күнбағыс өсімдіктері мен көгалды шөптерде ауыр металдардың, атап айтқанда Zn, Cd, Pb, Cu жинақталуы мәселесі қарастырылған.
Қазіргі уақытта ауыр металдарды жинақтай алатын өсімдіктерді іздеу белсенді жүргізілуде. Әдебиет деректеріне шолу негізінде фиторемедиациялау қабілеті бар түрлердің ішінде күнбағыс өсімдігі (Heliantus annuus L.) және фиторемедияциялық қаблетке ие жабайы астық тұқымдастар ішінен (Agropyron repens (L.) P. Beauv. (бидайық), Bromus inermis Leyss, (костер) Agrostis alba L. (ak суоты) және Dactylis glomerata (тарғақшөп) газондық өсімдіктер қоспасы зерттеу нысаны ретінде пайдаланылды. Топырақтың ауыр металдармен ластану дәрежесі мен олардың өсімдіктерге түсу қарқындылығы арасындағы байланыс көрсетілген. Сонымен, топырақтағы мырыштың мөлшерін 22,5%-ға, кадмийді 31%-ға, қорғасынды 40,7%-ға, мысты 29,4%-ға төмендетуге болады. Газондық өсімдіктер қоспасымен салыстырғанда жүгері өсімдіктерінде ауыр металдарды сіңіру қарқындылығы жоғары екені анықталды. Тәжірибе нәтижелері ауыр металдармен ластанған топырақтарды фиторемедиациялау технологиясын жасау үшін қызықты болуы мүмкін.
