ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫ МЕН ШЫМКЕНТ ҚАЛАЛЫҚ АГЛОМЕРАЦИЯСЫНДАҒЫ ҚЫРЫМ-КОНГО ГЕМОРРАГИЯЛЫҚ ҚЫЗБА БОЙЫНША ЭНДЕМИЯЛЫҚ АУМАҚТАРДЫҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ ТӘУЕКЕЛДЕРІН МОДЕЛЬДЕУ ЖӘНЕ БАҒАЛАУ

Авторлар

  • А.Т. Заркыманова М. Айқымбаев атындағы аса қауіпті инфекциялар ұлттық ғылыми орталығы, Қазақстан, Алматы қ. https://orcid.org/0009-0009-6365-6502
  • П.Д. Утепов Оңтүстік Қазақстан медицина академиясы, Қазақстан, Шымкент қ. https://orcid.org/0009-0001-3924-0664
  • Т.К. Ерубаев М. Айқымбаев атындағы аса қауіпті инфекциялар ұлттық ғылыми орталығы, Қазақстан, Алматы қ. https://orcid.org/0000-0001-5291-3571
  • С.В. Казаков М. Айқымбаев атындағы аса қауіпті инфекциялар ұлттық ғылыми орталығы, Қазақстан, Алматы қ. https://orcid.org/0000-0001-7929-3210
  • Н.С. Нышанов Түркістан облысының санитарлық-эпидемиологиялық бақылау департаменті, Қазақстан, Түркістан қ. https://orcid.org/0009-0006-3739-894X
  • М.В. Кулемин «Шымкент обаға қарсы күрес станциясы» филиалы, Қазақстан, Шымкент қ. https://orcid.org/0000-0002-8839-9276
  • А.А. Скабылов Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, әл-Фараби 71, Алматы, Қазақстан https://orcid.org/0000-0002-5196-8252

DOI:

https://doi.org/10.26577/bb.2024.v101.i4.a3
        33 27

Кілттік сөздер:

Биологиялық қауіпсіздік, биологиялық тәуекелдер, Қырым - Конго геморрагиялық қызбасы, аса қауіпті инфекциялардың табиғи ошақтары, эндемиялық аумақтар, сырқаттану, кенелердің вирустармен залалдануы, математикалық модельдеу.

Аннотация

Қазақстан Республикасында халықты ықтимал биологиялық қатерлерден қорғау, елдегі биологиялық тәуекелдерді бағалау және болжау жөніндегі профилактикалық іс-шаралардың негізгі қағидаттары мен шараларын мемлекеттік деңгейде регламенттейтін және айқындайтын «Қазақстан Республикасының биологиялық қауіпсіздігі туралы» 2022 жылғы 21 мамырдағы № 122-VII ҚРЗ қабылданды және қолданысқа енгізілді. Жаһандық нақты эпидемиялық (COVID-19) биологиялық қауіп-қатерлердің қазіргі жағдайында бұрын болмағандай, табиғи-ошақ инфекциялары бойынша қолайсыз аумақтарда тұратын адамдарды биологиялық қорғау жөніндегі алдын алу шараларын ұйымдастыру және жүргізу үшін қажетті биологиялық тәуекелдерді бағалау, модельдеу және болжау жүргізудің стандартты әдістемелерін әзірлеу қажеттілігі өткір тұрды.

Осы жарияланымда Түркістан облысының жекелеген әкімшілік аудандары бойынша биологиялық тәуекелдерді бағалау және эндемикалық табиғи ошақтардың белсенділігін болжау үшін математикалық модельдің тұжырымдамасын (жұмыс гипотезасын) әзірлеу бойынша зерттеу жұмысының нәтижелері жарияланды.

Әзірленген математикалық модельдеу моделі Жамбыл, Қызылорда және Түркістан облыстарының эндемиялық аумақтарында 2023 жылдың тамыз-қыркүйек айларында эпидемиялық маусымның қорытындысы бойынша алынған халықтың аурушаңдық көрсеткіштері мен кенелердің ҚКГҚ вирусын жұқтыру негізінде статистикалық тексеруден және түзетуден өтеді деп болжануда.

Авторлардың биографисы

А.Т. Заркыманова, М. Айқымбаев атындағы аса қауіпті инфекциялар ұлттық ғылыми орталығы, Қазақстан, Алматы қ.

Скабылов Алишер Алиулы (корреспондент-автор) – PhD, КазНУ им. аль-Фараби, старший преподаватель, (Алматы, Казахстан, e-mail: Alisher.Skabylov@kaznu.edu.kz

П.Д. Утепов, Оңтүстік Қазақстан медицина академиясы, Қазақстан, Шымкент қ.

Утепов Пархат Дусембаевич – Кандидат медицинских наук, заведующий кафедрой «Гигиена и эпидемиология» Южно-Казахстанской медицинской академии, (Шымкент, Казахстан, e-mail: utepov.parkhat@mail.ru)

Т.К. Ерубаев, М. Айқымбаев атындағы аса қауіпті инфекциялар ұлттық ғылыми орталығы, Қазақстан, Алматы қ.

Ерубаев Токтасын Кенжеканович – доктор медицинских наук, профессор, эпидемиолог Национального научного центра особо опасных инфекций им. М. Айкимбаева, (Алматы, Казахстан, e-mail: nnscedi-1@nscedi.kz)

С.В. Казаков, М. Айқымбаев атындағы аса қауіпті инфекциялар ұлттық ғылыми орталығы, Қазақстан, Алматы қ.

Казаков Станислав Владимирович - кандидат медицинских наук, ассоциированный профессор (доцент), эпидемиолог отдела биостатистики и геоинформационных систем Национального научного центра особо опасных инфекций им. М. Айкимбаева, (Алматы, Казахстан, e-mail: nnscedi-1@nscedi.kz)

Н.С. Нышанов, Түркістан облысының санитарлық-эпидемиологиялық бақылау департаменті, Қазақстан, Түркістан қ.

Нышанов Нурбек Садыкбекович - Руководитель департамента санитарно-эпидемиологического контроля, главный государственный санитарный врач Туркестанской области, (Туркестан, Казахстан, еmail: n.nyshanov@dsm.gov.kz) 

М.В. Кулемин, «Шымкент обаға қарсы күрес станциясы» филиалы, Қазақстан, Шымкент қ.

Кулемин Максим Владимирович - заведующий лабораторией эпизоотологии и профилактики чумы и других особо опасных инфекций Филиала Национального научного центра особо опасных инфекций им. М. Айкимбаева, (Шымкент, Казахстан, e-mail: nnscedi-1@nscedi.kz)

А.А. Скабылов, Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық университеті, әл-Фараби 71, Алматы, Қазақстан

Скабылов Алишер Алиулы (корреспондент-автор) – PhD, КазНУ им. аль-Фараби, старший преподаватель, (Алматы, Казахстан, e-mail: Alisher.Skabylov@kaznu.edu.kz) 

Жүктелулер

Как цитировать

Заркыманова, А. ., Утепов, П. ., Ерубаев, Т. ., Казаков, С., Нышанов, Н. ., Кулемин, М. ., & Скабылов, А. (2024). ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫ МЕН ШЫМКЕНТ ҚАЛАЛЫҚ АГЛОМЕРАЦИЯСЫНДАҒЫ ҚЫРЫМ-КОНГО ГЕМОРРАГИЯЛЫҚ ҚЫЗБА БОЙЫНША ЭНДЕМИЯЛЫҚ АУМАҚТАРДЫҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ ТӘУЕКЕЛДЕРІН МОДЕЛЬДЕУ ЖӘНЕ БАҒАЛАУ. ҚазҰУ Хабаршысы. Биология сериясы, 101(4), 44–57. https://doi.org/10.26577/bb.2024.v101.i4.a3

Шығарылым

Том 101 № 4 (2024): Вестник КазНУ. Серия биологическая

Бөлім

МИКРОБИОЛОГИЯ