ІЛЕ-АЛАТАУ ТАБИҒИ ПАРКІНДЕГІ CIMICOMORPHA I ИНФРАОТРЯДЫ ЖАРТЫЛАЙ ҚАТТЫҚАНАТТЫЛАРЫНЫҢ (HETEROPTERA) БИОАЛУАНТҮРЛІЛІГІ
DOI:
https://doi.org/10.26577/eb.2022.v93.i4.09Кілттік сөздер:
жартылай қаттықанаттылар, Cimicomorpha I инфраотряды, Іле-Алатау мемлекеттік ұлттық табиғи паркі, Оңтүстік-Шығыс Қазақстан.Аннотация
Мақалада Іле-Алатау мемлекеттік ұлттық табиғи паркі территориясында 2020 жылы жүргізілген далалық ғылыми зерттеулер нәтижелері беріліп отыр. Жүргізілген зерттеулер нәтижесінде Cimicomorpha I инфраотряды жартылай қаттықанаттыларының 4 тұқымдасына жататын 21 түрі анықталды. Бұлардың ішінде түр құрамы жағынан басым аңшы қандалалар тұқымдасы (Nabidae - 7 түр, 33%), ұсақ жыртқыштар тұқымдасы (Anthocoridae - 7 түр, 33%), шілтерлілер тұқымдасы (Tingidae - 5 түр, 24%), ал жыртқыштар (Reduviidae) тұқымдасынан 2 түр (10%) ғана белгілі болды. Олар қоректік байланысы жағынан зоофагтар (16 түр, 76%), фитофагтар (4 түр, 19%) және мицетофагтар (1 түр, 5%) болып бөлінеді. Іле-Алатау МҰТП жартылай қаттықанаттылары жылына беретін ұрпақ санына қарай 2 топқа бөлінеді: жылына бір рет ұрпақ береді (моновольтинді - 19 түр, 90%), жылына бірнеше рет ұрпақ береді (поливольтинді - 2 түр, 10%). Зерттеу аймағындағы түрлер экологиялық жағынан мезофилді (100%) түрлерге жатады. Іле-Алатау МҰТП дендробионтты жартылай қаттықанаттыларының ішінде 16 түр (76%) ересек дарасы күйінде, 3 түр (14%) ересек дарасы, дернәсілі күйінде, 2 түр (3%) жұмыртқалары күйінде (7%) қыстайды.
Библиографиялық сілтемелер
Froeschner, R.C., 2001. Lace Bug Genera of the World, II: Subfamily Tinginae: tribes Litadeini and Ypsotingini (Heteroptera: Tingidae). Smithsonian Contributions to Zoology, No. 611.
Miller, L.T. 2004. Lace Bugs (Hemiptera: Tingidae). In Encyclopedia of Entomology (J.L. Capinera, editor). Vol 2. pp. 1238–1241
Wappler, T.; Guilbert, E.; Labandeira, C.C.; Hörnschemeyer, T.; Wedmann, S. (2015). "Morphological and Behavioral Convergence in Extinct and Extant Bugs: The Systematics and Biology of a New Unusual Fossil Lace Bug from the Eocene". PLOS One. 10 (8): 1–17. doi: 10.1371/journal.pone.0133330. PMC 4534043. PMID 26267108.
Golub V. B., Popov Yu.A. A new species of Tingidae (Insecta: Hemiptera: Heteroptera) from the Lower Cretaceous of Transbaikalia (англ.) // Paleontological Journal: journal. — 2008-01-01. — Vol. 42, no. 1. — P. 86–89. — ISSN 1555-6174. — doi:10.1007/s11492-008-1014-y.
Faúndez, E. I. & M. A. Carvajal. 2014. Contribution to the knowledgment of the Nabis punctipennis Blanchard, 1852 complex (Hemiptera: Heteroptera: Nabidae) in Chile. Anales del Instituto de la Patagonia, 42(1): 63-69
Faúndez, E. I. & M. A. Carvajal. 2011. A human case of bitting by Nabis punctipennis (Hemíptera: Heteroptera: Nabidae) in Chile. Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae, 51(2): 407-409.
Swanson D.R. 2012. A synopsis of the damsel bugs (Heteroptera: Nabidae) of Michigan The Great Lakes Entomologist 45: 40-55.
Horton, D.R. (2008). "Minute Pirate Bugs (Hemiptera: Anthcoridae)". In Capinera, J.L. (ed.). Encyclopedia of Entomology. pp. . 2402-2412.doi:10.1007/978-1-4020-6359-6_4633. ISBN 978-1-4020-6242-1.
Weirauch, Christiane; Munro, James B. (October 2009). "Molecular phylogeny of the assassin bugs (Hemiptera: Reduviidae), based on mitochondrial and nuclear ribosomal genes". Molecular Phylogenetics and Evolution. Elsevier. 53 (1): 287–299.
Kitherin, Sahayaraj; Muthukumar, S. (2011). "Zootoxic effects of reduviid Rhynocoris marginatus (Fab.) (Hemiptera: Reduviidae) venomous saliva on Spodoptera litura (Fab.)". Toxicon. 58 (5): 415–425. doi:10.1016/j.toxicon.2011.06.001. PMID 21787800.
Темрешев И.И., Чильдебаев М.К., Есенбекова П.Е. Энтомофаги ксилофильных насекомых Государственного Национального Природного Парка «Иле-Алатау» // Вестник КазНУ. Серия биологическая. – 2015. - № 2 (1). – С. 66-72.
Казенас В.Л., Темрешев И.И., Есенбекова П.А. Обзор санитарного состояния хвойных лесов в местах ветровала в Иле-Алатауском государственном национальном природном парке (Казахстан) // Nature Conservation Research. Заповедная наука. – 2016. – Т. 1. Вып. 1. – С. 23-37.
Темрешев И.И., Казенас В.Л., Есенбекова П.А. Верблюдки (Raphidioptera) Иле-Алатауского государственного национального природного парка // Межд. научно-практическая конференция. 20-летие Иле-Алатауский ГНПП. Алматы, 2016. – С. 102-106.
Кириченко, А. Н. Методы сбора настоящих полужесткокрылых и изучения местных фаун / А. Н. Кириченко, Изд-во АН СССР. – М., Л., 1957. – 124 с.
Палий, В.Ф. Методика изучения фауны и фенологии насекомых / В.Ф. Палий. - Воронеж, 1970. - С. 1-192.
Фасулати, К.К. Полевое изучение наземных беспозвоночных / К.К. Фасулати. - М. 1971. - 424 с.
Пучков В.Г. Беритиди, червоноклопи, піезматиди, підкорники і тингіди. // Фауна Украіни. - Т.21. - Вип. 4. - Кіев, 1974. - 332 с.
Рошко Г.М. Экологическая характеристика кружевниц в украинских Карпатах // В кн.: Вопросы охраны природы Карпат. – Ужгород, 1969. - С. 138-155.
Кержнер И.М. Полужесткокрылые семейства Nabidae // Фауна СССР. Т. 13, вып.2: Насекомые хоботные. - Л.: Наука, 1981. - С.48-53.
Soutwood T.R., Leston L. Land and water bugs of the British Isles. - London. 1959. - 436 p.
Koschel H. Zur Kenntnisder Raubwanze Himacerus apterus F. (Heteroptera, Nabidae) . Teil. I, II. // Z. angew. Entomol. – 1971. - Bd. 68. - H. 1. - S. 1-24; H. 2. - S.113-137.
Элов Э.С. Полужесткокрылые семейства Anthocoridae (Heteroptera) Средней Азии и Казахстана // Энтомол. обозр. 1976 б. - Т.55, вып.2. - С.369-380.
Талицкий В.И., Пучков В.Г. Обзор фауны полужесткокрылых (Hemiptera, Geocorinae) Молдавской ССР // Труды Молдавского НИИ садоводства, виноградарства и виноделия. – 1966. - Т. 13. - С. 271-316.
Кириченко А.Н. Настоящие полужесткокрылые европейской части СССР (Hemiptera). М.; Л., 1951. - 423 с.
Pericart J. Hemipteres Anthocoridae, Cimicidae, Microphysidae de TOuest-Palearctique. Faune de l'Europe et du bassin Mediterraneen. Paris: Masson et Cie Editeurs, 1972. -Vol.7.- P. 1-402.
Gredler, P. V. M. Rhynchota Tirolensia I. Hemiptera heteroptera (Wanzen). // Verh. Zool. Bot. Ges. Wien. – 1870. – Bd. 20. – S. 69-108.
Priesner H. Prodromus zui Hemipteren - fauna von Oberosterreicn. Ill // Z. Wiss. Insektenbiol. - 1928. - 23, N5/7.-S. 113-120.
Singer E. Die Wanzen (Hemiptera-Heteroptera) des unteren Maingebiets von Hanau bis Wurzburg mit Einschluss des Spessarts // Mitt. Naturwiss. Mus. Aschaffenburg. N.S. - 1952. - 5.S.1-128.
Пучков В.Г. Полужесткокрылые. Хищнецы. Фауна Украины // Наукова думка. - Киев. 1987. - Т. 21. - Вып. 5. - 248 с.
Асанова Р.Б., Искаков Б.В. Вредные и полезные полужесткокрылые (Heteroptera) Казахстана. Определитель. - Алма-Ата: Изд-во «Кайнар», 1977. - 204 с.
