ҚОРҒАЛЖЫН МЕМЛЕКЕТТІК ТАБИҒИ ҚОРЫҒЫ АУМАҒЫНДАҒЫ СҮТҚОРЕКТІЛЕРДІҢ ЖАҢА ТҮРЛЕРІ
DOI:
https://doi.org/10.26577/eb.2022.v93.i4.014Аннотация
Теңіз-Қорғалжын аймағының териологиялық зерттеулері ғылыми әдебиеттерде аз қамтылған, өйткені Қорғалжын қорығы негізінен орнитологиялық бағытта. Бұл мақаланың мақсаты-Теңіз-Қорғалжын аймағындағы сүтқоректілердің түрлері құрамының қазіргі жағдайын зерттеу және оған қажетті толықтырулар енгізу. Ғылыми-зерттеу жұмыстары 2016-2021 жылдар аралығында жүргізілді. Мақала авторлары қорықтағы сүтқоректілердің түрлерін нақтылау бойынша жүргізілген зерттеулер негізінде қорық аумағында бұрын анықталмаған түрлердің жергілікті популяцияларының бар-жоғын дәлелдейді және оларды қорық териофаунасының тізіміне енгізеді. Материал Қорғалжын мемлекеттік табиғи қорығының аумағында және оның маңында жиналды. Сондай-ақ, әдеби және ішкі ведомстволық деректерде пайдаланылды. Жергілікті териофаунаның тізіміне жаңа түрлерді енгізу және жануарлардың жекелеген енуіне байланысты зерттелетін аумақта жергілікті популяцияның қалыптасуынан айырмашылығын анықтау үшін 2 критерий қолданылды: кездесулердің жиілігі мен географиясы және ұрпақтарының өсіп-өнуі. Өңір үшін жаңа 4 түрдің екеуі Қазақстан үшін абориген болып табылады (сібір елігі, сары сарышұнақ). Олардың осы аймақтың қалыптасқан экожүйесіне теріс әсер етпеуі мүмкін. Ең үлкен алаңдаушылықты акклиматизант 2 түр тудырады, атап айтқанда америка күзені, жанат тәрізді ит. Бұл жыртқыштар Ресейде және Қазақстанда инвазивті түрлер деп танылған. Соған байланысты олардың игерген аумақта осы түрлердің таралуы мен көбею мүмкіндіктері, сонымен қатар аймақтың фаунасына әсер ету мүмкіндігіне талдау жасалды.
Библиографиялық сілтемелер
Atlas vodno-bolotnyh ugodij Kazahstana (demonstraciya na trekh global'no znachimyh vodno-bolotnyh ugod'yah). Astana 2009 pp. 44
Bobrov V.V., Varshavskij A.A., Hlyap L.A. CHuzherodnye vidy mlekopitayushchih v ekosistemah Rossii Moskva 2008. pp. 220
Danilkin A. Behavioural ecology of Siberian and European roe deer. L.: Chapman & Hall, 1996. pp. 277.
Engeman R.M., Allenllen L. Overview of a passive tracking index for monitoring wild canids and associated species. Integr.Pest Manag. Rev.- 2000.-5, №3 -pp. 197-203.
Global'no znachimye vodno-bolotnye ugod'ya Kazahstana. Teniz-Korgalzhynskaya sistema ozer. Tom 2. Astana. 2007. pp. 231-232
Grachev YU.A. Pozvonochnye zhivotnye Kazahstana. Klass Mammalia. Almaty. 2013 pp. 219 -255
Karpenko N.T. Raccoon - like dog as introdutcentny view fauna in the reserve of ''Bogdinsko - Baskunchaksky''// Astrakhan Bulletin of Environmental Education 2012. N 3 (21). - pp. 140-143.
Kazenas V.L. Zhivotnye Korgalzhynskogo zapovednika. Almaty, 2013. pp. 41
Koshkin A.V. Fauna Korgalzhynskogo zapovednika. Razdel - Mlekopitayushchie. Astana. 2007. pp. 46-51
Krivoshapkin A.A., Kirillin E.V. CHislennost' sibirskoj kosuli (Capreolus pygargus pal.) v central'noj JAkutii i faktory, opredeljajushhie ee dinamiku // Vestnik JAGU, 2006, tom 3, №2, - S.5-10
Letopis' prirody Korgalzhynskogo gosudarstvennogo prirodnogo zapovednika za 1974-2021 gody.
«Metodicheskie rekomendacii po vedeniyu monitoringa komponentov bioraznoobraziya v Korgalzhynskom zapovednike, kak osnovy dlya ustojchivogo upravleniya OOPT» Astana 2010. – S. 50.
«Metody ucheta osnovnyh ohotnich'e-promyslovyh i redkih vidov zhivotnyh Kazahstana» Almaty. 2003.pp.19-33.
Michener G. R., 1979. The circannual cycle of richardson's ground squirrels in SouthernAlberta // J. Mammal. Vol. 60. pp. 760—768.
Mlekopitayushchie Kazahstana. V 4-h tom 3 chast' 2. Alma-Ata: «Nauka» KazSSR. pp. 88.
Mlekopitayushchie Kazahstana. V 4-h tom 3 chast' 1. Alma-Ata: «Nauka» KazSSR. 1981, pp. 133-137
Palason S., Ceña C.J., Mañas S., Ceña A., Ruiz-Olmo J. Current distribution and status of the European mink (Mustela lutreola L., 1761) in Spain // Small Carnivore conservation. Newsletter and Journal of the IUCN/SSC Mustelid, Viverrid & Procyonid Specialist Group. 2002. N 26. pp. 9–11.
Sidorovich, V. E. The change in the food niche of the European and American mink during the invasion of the American mink in the north-east of Belarus [Text] / V. E. Sidorovich, A. G. Polozov, A. Zalevsky // Biological invasions. - 2010. - Vol. 12, No. 7. - pp. 2207-2217
Sidorovich V.E., Macdonald D.W. Density dynamics and changes in habitat use by the European mink and other native mustelids in connection with the American mink expansion in Belarus // Netherlands J. Zool. 2001. Vol. 51. pp. 107–126.
Smal, C.M. Feral American mink in Ireland / C.M. Small // Occ. Publication. 1991. Wildlife Service. 51 St. Stephen's Green. Dublin 2. The Office of Public Works.
Smith A., Schaefer J.A. Home-range size and habitat selection by American marten (Martes Americana) in Labrador. Can. J. Zool.- 2002.- 80. № 9. - pp. 1602-1609.
Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. pp. 532—628.
Trapezov, O. V. Effect of Behavior on the Expression of Coat Colour Mutations in American Mink. Proceedings from the Vllth International Scientific Congress in Fur Animal Production. Volume III: Contributed papers. B: Genetics. pp. 127-133. September 13-15, 2000, Kastoria, Macedonia, Greece.
The IUCN Red List of Threatened Species.Version 2016-3. Mustela lutreola (European mink) //http: //www.iucnredlist. org.
Wozencraft, W. C. (2005). «Order Carnivora». In Wilson, D. E.; Reeder, D. M. (eds.). Mammal Species of the World: A
Zveri Kazahstana. Akademiya nauk KazSSR. Alma-Ata, 1953. pp. 417-420
