АЛМАТЫ МАҢЫНДАҒЫ БЕЛСЕНДІ ТУРИЗМ АУМАҒЫ – ІЛЕ АЛАТАУЫНЫҢ ШЕКТЕУЛІ АЙМАҒЫНДАҒЫ СҰР СУЫРҒА ЖҮРГІЗІЛГЕН МОНИТОРИНГ НӘТИЖЕЛЕРІ
DOI:
https://doi.org/10.26577/eb.2022.v90.i1.13Аннотация
Мақалада Алматы қаласының маңында орналасқан және туристер жиі баратын Іле Ала- тауының солтүстік беткейінің шектеулі аймағын мекендейтін сұр суыр (Marmota baibacina Kast- schenko, 1899) қоныстарының құрылымы туралы әдеби және өзіндік (2007 жылғы мамырдан 2021 жылғы шілдеге дейінгі кезең) деректер талданған.
Іле Алатауының солтүстік беткейі оба ауруының әлеуетті ошақтық аймағы болып саналады, бірақ Алматы қаласы маңында кеміргіштерді аулаумен зерттеу жұмыстарын жүргізу қазіргі таңда маңызды емес, санитарлық-ағарту жұмыстарымен шектелуге болады, және мүмкіндігінше, өлген кеміргіштерді немесе олардың сүйек қалдықтарын зерттеу қажет.
Аймақтағы сұр суырлардың қоныстарын бақылаудың соңғы нәтижелері олардың кеңістіктікте орналасуы мен санының ауытқуы абиотикалық және биотикалық факторлар кешеніне байланысты екенін растады, ал антропогендік әсердің басым еместігін көрсетті.
Егер адамдар сұр суырларды әдейі қудаламаса, олар адаммен бейбіт өмір сүре алады.
Аласа тауларда сұр суырдың болмауы және зерттелген аймақтың субальпілік белдеуінде оның санының азаюы, ең алдымен, мал жаюдың қысқаруымен байланысты, бұл шөптің биіктігінің жоғарылауына әкелді. Альпі аймағында абиотикалық және биотикалық факторлар бар.
Библиографиялық сілтемелер
Aikimbayev A.M., Litvok Ya.I., Schwartz A.V. and others // Guidelines for epidemiological surveillance in the mountain plague foci of the Tien Shan and Alay. – Bishkek-Alma-Ata, 1991. – 124 p.
Atshabar.B.B, Burdelov L.A., Ageev V.S. et al. (2010) Atlas of distribution of Especially bacterial and viral zoonotic Infec- tions in the Republic of Kazakhstan. Almaty, 121 p. (Russ., Engl., Kaz.).
Aubakirov S.A., Burdelov A.S., Stepanov V.I. (1992) About search and studying of new natural foci of plague. Organiza- tion of epidemiological surveillance at plague and measures of its prevention: Mater. interstate. scientific practice. Conf. Part III, Alma-Ata, pp. 186-189.
Barash D.P. (1989) Marmots. Social Behavior and Ecology. Stanford University Press, 360 p.
Bibikov D.I. (1967) Mountain Marmots of Central Asia and Kazakhstan. M.: Publishing House “Nauka”, 199 p.
Bibikov D.I. (1982) Migration of the kamenka-dancer (Oenanthe isabellina) in the USSR and its probable role in the trans- fer of the plague pathogen. Tez. report 18 int. ornit. Congr. M., p. 192.
Bibikov D.I., Berendyaev S.A. (1978) Grey marmot. Marmots, distribution, ecology. -M.: Publishing House “Nauka”, pp. 39-78.
Bibikov D.I., Cemenova N.I., Kuzin I.P. (1971) Kamenka-dancer in Tien-Shan. Mater. VII scientific confer. anti-plague the organization Central Asia and Kazakhstan. Alma-Ata, pp. 516-518.
Brandler O.V. (2007) Phylogenetic links in the genus Marmota and history of the establishment of its range // Proceedings of firth International conference on Genus Marmota. Tashkent, pp. 16-23.
Burdelov L.A. (2016). Discussions in plague epizootology: causes, methods of management and main consequences. Quarantine and zoonotic infections in Kazakhstan. Almaty, Iss. 1, pp. 3-24.
Cox Griffin S., Taper M.L., Griffin P.C. et al. (2005) The Effects of Tourist pressure on the behavior and Demography Olympic Marmots. // Proceed. Fifth Intern. conf. of marmots. Tashkent, p. – 36.
Ensuring epidemiological well-being in natural foci of plague on the territory of the CIS countries and Mongolia in modern conditions / Ed. MD, prof. A. Yu. Popova and Doctor of Medical Sciences, Prof. V.V. Kutyreva. Izhevsk: Publishing House of OOO Print, 2018, 336 p.
13.Grachev A.A., Grachev A.V., Bolataev A.O. (2014) On spatial and habitat distribution of gray marmot (Marmota bai- bacina) in the Central part of the Northern macroslope of the ridge Ile (Zailiysky) Alatau. Modern problems of hunting economy of Kazakhstan and neighboring countries: Mater. Internation. scientific practice. confer., Almaty, 11-12 March 2014, pp.135-137.
Ibragimov E.Sh. (2014) Some results of non-specific prophylaxis (Non-Specific Prophylaxis) of plague in high mountain foci of the Kyrgyz Republic. Quarantine and zoonotic infections in Kazakhstan. Almaty, Issue, 2 (30), pp. 27-31.
Kapitonov V.I. (1969) Essay on the gray marmot. Mammals of Kazakhstan. Rodents (Marmots and ground squirrels). Pub.
H. “Nauka”, vol. 1, Alma-Ata, pp. 267-336.
Karpukhina E.I., Orlova V.S., Nikol’sky A. A. (2015) Hoofed mammals as a selective force in relation to the marmot (Mar- mota). Past, present and future of marmots of Eurasia. ABF Media, Moscow, pp. 52-62.
Kolesnikov V.V. (2007) On minimum vital population. Marmots of Eurasia: origin and the current state. Tashkent, pp. 57-61.
Meka-Mechenko V.G. (2017) Monitoring of Gray Marmot – Marmota baibacina of the Limited Side in Zailliyskiy Alatau
// Bulletin of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan. Biologist and med. series Almaty, Vol. 5 (323), pp. 200-208.
Meka-Mechenko V.G., Pole S.B. (2018) Monitoring of Gray Marmot (Marmota baibacina) in A Zone of Active Tourism in Zailliyskiy Alatau. The 7th International conference on the Genus Marmota «Marmots of Old and New Worlds». 13-17 august 2018, Ulaanbaatar, Mongolia. Ulaanbaatar, 2018, pp. 235-245.
Myrzabekov Zh.M., Pole S.B. (1983) Ecological characteristics of the Ketmen population of the gray marmot. Protection, rac. use and ecology of marmots: Proceedings of the All-Union. meeting. M., pp. 74-76.
Nauruzbaev E.O., Berdibekov A.T., Silantyev V.V. (2016) Detection of plague epizootics in the Karkarinsky potentially focal area. Quarantine and zoonotic infections in Kazakhstan. Almaty, Vol. 1 (32), pp. 88-90.
Nikol’ski V.I., Ulak A. (2007) The ecology of the Himalayan marmot, Marmota himalayana, Hodson (1841), in Nepal. Marmots of Eurasia: origin and the current. Tashkent, 2007, pp. 101-104.
Odum Yu. (1953) Fundamentals of Ecology (with H. Odum). Philadelphia: W. B. Saunders Company, 383 p.
Pole S.B. (1996) Ecological and morphophysiological heterogencity of grey marmot population in central Tien-Shan// Proceed. II Intern. conf. of marmots. France, pp. 199-202.
Pole S.B., Sapoznikov V.I., Bezverkhni A.V. et al. (1996). Perspective of discovtry of coumpaund of plaque foci (Marmot- Ground Squirrel and Marmot-Vole) on periphery areas of Tian Shan. Biodiversity in Marmots. Publication of the International Mar- mot Network. Moscow, Lyon, pp. 109-111.
State catalog of geographical names of the Republic of Kazakhstan. Vol. 4. Alm. region. Almaty, 2005, 392 p.
Tashibaev E.S., Karabekov B.B., Magda I.N. (2012) Assessment of the impact of anthropogenic factors on fauna of wild mammals of Zailiyskiy (Ile) Alatau and the adjacent flat part in the floodplain of Turgen. Abstracts of the Intern. scientific confer. "The animal of Kazakhstan and adjacent territories". Almaty, pp. 316-318.
Vakulenko-Snegirevskie E.M. (1940) Brief review of the mammals of the river Small Almatinka, Almaty state nature reserve. Proceedings of the Almaty state reserve. Alma-Ata, vol. 2, pp. 1-18.
