ЖАСӨСПІРІМ ФУТБОЛШЫЛАРДАҒЫ ФИЗИКАЛЫҚ БЕЛСЕНДІЛІКТІҢ БИОХИМИЯЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРГЕ ӘСЕРІ
DOI:
https://doi.org/10.26577/eb.2022.v91.i2.013Кілттік сөздер:
тренировочный процесс, спортсмены, тренировка, слюна, химический фактор, спортивная тренировка, физическая активность, перекисное окисление липидов.Аннотация
Денедегі қарқынды физикалық белсенділіктің әсерінен энергия процестері күшейеді, ағзаға тасымалданатын оттегінің мөлшері артады. Тотығу стрессінің көптеген факторлары сияқты, жұмыстағы басты назар-жаттығу жүктемелерінің әсерінен организмде пайда болатын бейімделу процестері арасында күшті байланыс бар.липидтердің асқын тотығу өнімдері артып, дененің жұмыс бұлшықеттеріне әсер етеді. Адаптивті физикалық күш салу кезінде және адаптивті реакциялар кезінде жыныстық көрсеткіштердің өзгеру сипатын анықтау үлкен диагностикалық мәнге ие екендігі көрсетілген, өйткені қазіргі инвазивті емес, ауыртпалықсыз және ыңғайлы әдістерді қолдану оқу процесін бағалауға мүмкіндік береді. Сілекейдің биохимиялық талдауы бейімделу деңгейін бағалауға және кең зерттеулер жүргізуге мүмкіндік береді. Сондай-ақ, әртүрлі жас топтарындағы 10-15 жастағы балалардағы физикалық күш салу кезінде әсер ететін жыныстық өнімдер санындағы биохимиялық өзгерістер зерттелді.
Библиографиялық сілтемелер
Алиев, И.С., Мамедъяров, Г.М., Алиев, С.А. Влияние антиоксидантов на физическую работоспособность спортсменов. // Azərbaycan Fizioloqlarının A.İ.Qarayev adına Fiziologiya İnistutunun 50-illiyinə həsr edilmiş V Qurultayının materialları 2017 s.196-197
Алиев, И.С, Алиев, С.А., Ибрагимли А.М. Аэробная работоспособность квалифицированных футболистов, играющих в различных позициях на футбольном поле. Украина. Материалы Международной научно-практической конференции 23 ноября 2018, Переяслав-Хмельницкий 2018, c.8-17
Алиев, С.А. Исследование адаптации функционального состояния кардиореспираторной системы 13-15-летних футболистов к физическим нагрузкам. / И.С.Алиев, С.С.Алибекова, А.М.Гаджиев //Сборник конференции "Здоровье нации и усовершенствование физкультурно-спортивного образования" 3-4 октября 2019, город Харьков, Украина.c.64-67
Алиев, И.С., Гаджиев, А.M, Алибекова, С.С Анализ особенности динамики физиологических показателей подростков в процессе футбольных занятий. // Евразийский Союз Ученых Россия, г. Москва – 2019. Международной научно-исследовательский журнал 12/69. Выпуск том №2, с. 4-9.
Варюшин, В.В. Подготовка юных футболистов: учебное пособие /В.В. Варюшин. – М.: ФОН, 2008. – 75 с.
Владимиров, Н.А. Свободнорадинальные окисления липидов и физические свойства липидного слоя биологических мембран Биофизика, - 2000, Т.32 №5 с.827
Волчегорский, И.А. Сопостовление различных подходов к определению продуктов перекисного окисления липидов в чектап изопропанольных зкстрактов крови // Вопросы мед. Химин -1989, № 1.с 127-131.
Гаджиев, А.М., Алиев, С.А., Гасанова, А.К., Рзаев, З.Б. Изучение супероксиддисмутазной активности скелетных мышц при физических нагрузках организма / ISSN – 0321 – 1665, Известия Национальной Академии Наук Грузии, - 2016 – №5-6, с. 223-230.
Павлова, В.И. Соотношение объема аэробной и анаэробной тренировочной нагрузки в соответствии со спецификой энергетических аспектов работоспособности в ациклических видах спорта //ГПФК. – 2002. - №10. – с.53 – 54
Фомин, Н.А. Адаптация: общебиологические и психофизиологические основы /Н.А. Фомин. – М.: Теория и практика физической культуры, 2003. – 383 с.
Atalay, M., Sen, C.K. Physical exercise and antioksidaant defenses in the heart //Ann. N.Y. Acad.Sci. – 1999, № 874. - p.169 – 177.
Sen, C.K. Oxidant and antioxidants in exercise // J. Appl. Physiol. – 1995. – v. 79. – № 3. – p.675 – 686.
Alessio, H.M. Lipid peroxidation and scavenger enzymes during exericise: adaptive response to training. J. Appl. Physiol. 1988. – v.64 (4). p.1333 – 1336.
Alessio, H.M. Exercisa-in- duced oxidative stress // Med. Sci Sport Exers-1993-Vol 25№2- p. 218-224.
Astrand, P. – O. Do we need physical conditioning? /P.-O.Astrang// J. Physical Educat. – 1972, march – april. – p.129 – 136.
Atalay, M., Sen, C.K. Physical exercise and antioksidaant defenses in the heart //Ann. N.Y.Acad.Sci. – 1999, № 874. - p.169 – 177.
Chess, G.F. Influence of cardiac neural inputs on rhythmic, variations of heart period in cat /G.F. Chess, R.M. Tarn, F.R. Carlarcsu// Am. J. Physiol/ - 1975. - vol.228, № 3. - p.775.
Effects of aerobic exercise training on 24 hr profile of heart rate variability in female athletes /F. Pigozzi [et al.] //Sports Med Phys Fitness. – 2001. - № 41 (1). – p.101 – 107.
Reddy – Avula, C.P. Modulation of antioxidant enzymes and lipid peroxidation in salivary gland and other tissues in mice by moderate treadmill exercise // Aging Milano. – 1999. – v. II. - № 4. – p.246 – 252.
Sen, C.K. Oxidant and antioxidants in exercise // J. Appl. Physiol. – 1995. – v. 79. – № 3. – p.675 – 686.
Sjodin, B., Westing, Y.H., Apple F.S. Biochemical mechanizms for oxygen free radial formation during exercise // Sports Med. – 1990. – v. 10. – p.236 – 254.
Stoney, C.M., R.Niaara, L.Bausserman. “Temporal stability ol lipid Responsy to Acute psychogical stress in Middle – Aged Men”, Psychophysiology 34. – 1997. – p.285 – 291.
Stoney, C.M. Lipid Reactivity to stress: II. Biological and Behavioqal İnfluences, Health psychology, 1999 – p. 251-261.
Venditi, P., Di Mio S. Antioxidants tissue damage and endurance in trained and untrained young male rats // Arch. Biochem. Biophys. – 1996. – v. 331. – № 1. – p.63 – 68.
Алиев С.А., Гасанова А.К., Алибекова С.С., Бехбутова Г.М. Механизмы антиоксидантной адаптации скелетных мышц. Научный альманах 2016. №2(26) стр.332-339.
