ЖҮГЕРІ СОРТТАРЫНЫҢ ПИГМЕНТ ЖҮЙЕСІНЕ АУЫР МЕТАЛДАРДЫҢ ӘСЕРІН ЗЕРТТЕУ
DOI:
https://doi.org/10.26577/eb.2021.v87.i2.05Аннотация
Өсімдіктердің қоршаған орта факторларының өзгеруіне, жаңа экологиялық жағдайларға бейімделу дәрежесі фотосинтетикалық жасушаның негізгі фоторецепторлары болып табылатын хлорофиллдер мен каротиноидтардың құрамына байланысты. Алайда өсімдіктердің пигмент кешеніне әсер ету дәрежесі өсімдіктің түріне, өсу жағдайларына, токсиканттардың құрамы мен концентрациясына және олардың әсер ету ұзақтығына байланысты. Мақалада 14 күндік жүгері сорттарына (Тұран-170, Тұран-480, Қазахстан-435, Тәуелсіздік-20) ауыр метал иондарының фотосинтез пигменттеріне әсерін, төзімді және төзімсіз сорттарды анықтау. Тәжірибе жүргізу барысында жүгері сорттарында каратиноид, хлорофилл-а, хлорофилл-b пигменттерінің көрсеткішерінің мөлшері бойынша (сурет 2,3,4,4) Тұран-170, Тұран-480, Тәуелсіздік-20 сорттары төзімді, Қазахстан-435 сорты төзімсіз деп тұжырымдадық. Себебі Қазахстан-435 сорттық ерекшелігі де болуы мүмкін.
Жалпы ауыр металдар өсімдіктерге кері әсер етеді, хлорофилл мен каротиноидтардың құрамын төмендетеді, хлоропласттар мембраналарының құрылымында ығысулар тудырады, бұл фотосинтездің қарқындылығына теріс әсер етеді
Библиографиялық сілтемелер
Tulebaev R.K., Hronicheskaya svincovaya intoksikaciya. — Almaty: Ғylym, 1995. - s.9-11.
Jankiewicz, B. and D. Adamczyk ,2010 Assessing Heavy Metal Content in Soils Surrounding a Power Plant. Short communication, Polish Journal of Environmental Studies, 19 (4): 849-853
Mukti Gill. Heavy metal stress in plants: a review. International Journal of Advanced Research ISSN 2320-5407 (2014), Volume 2, Issue 6, 1043-1055
Nұrғyzarynov A., Atyraulyқ ekotoptardyң himiyalyқ ekologiyasy (Syrdyң tөmengі aғysy). — Қyzylorda.: «Tұmar», 2003
Gworek, B., A. Deckowska and M. Pierscieniak, 2011.Traffic Pollutant Indicator: Common Dandelion (Teraxacum Officinale), Scots Pine (Pinus Silvestris), Small-Leavud Lime (Tilia Cordata). Polish Journal of Environmental Studies, 20 (1): 87-92.
Guevara-Riba A, Sahuquillo A, Rubio R, Rauret G (2004) Assessment of metal mobility in dredged harbour sediments from Barcelona, Spain. Sci Total Environ 321: 241-255.
SrinivasaraoCh, Venkateswarlu B, Rattan Lal (2012) Sustaining agronomic productivity and quality of a Vertisolic soil (Vertisol) under soybean-safflower cropping system in semi-arid central India. Canadian Journal of Soil Science 92(5): 771-785.
Alghobar MA, Suresha S (2017) Evaluation of metal accumulation in soil and tomatoes irrigated with sewage water from Mysore city, Karnataka, India. Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences 16(1): 49-59.
Ansari MI, Malik M (2007) Biosorption of nickel and cadmium by metal resistant bacterial isolates from agricultural soil irrigated with industrial wastewater. Bioresour Technol 98(16): 3149-3153.
Aslam J Khan SA, Khan SH (2013) Heavy metals contamination in roadside soil near different traffic signals in Dubai, United Arab Emirates, Journal of Saudi Chemical Society 17(3): 315-319.
Tuzhilkina V.V. Reakciya pigmentnoj sistemy hvojnyh na dlitel'noe aerotekhnogennoe zagryaznenie.//Ekologiya, 2009, № 4, s. 243-248
Artamonov V.I. Rasteniya i chistota prirodnoj sredy. — Moskva: Nauka, 1986. -s.27-34.
Romanova SM., Nurahmetov N.N., Bataeva K.O. Ekologicheskie aspekty zagryazneniya toksichnymi veshchestvami poverhnostnyh vod Kazahstana // Himiya. Ohrana okruzhayushchej sredy. Ekologiya cheloveka. — 1997. N4. — S.42.
Shalini Arora, C K Jain and R S Lokhande. Review of Heavy Metal Contamination in Soil .International Journal of Environmental Sciences & Natural Resources ISSN -2572-1119. July 31, 2017. 3Int J Environ Sci Nat Res 3(5): IJESNR.MS.ID.555625 (2017)
Davidovich G.T., Sahatov G.S, Davidovich S.G. Regional'noe zagryaznenie prirodnoj sredy Aktyubinskoj obl. // Himiya. Ohrana okruzhayushchej sredy. Ekologiya cheloveka. — 1996. -N3-4. -S.72.
Chao Su , LiQin Jiang , WenJun Zhang. A review on heavy metal contamination in the soil worldwide: Situation, impact and remediation techniques Environmental Skeptics and Critics, 2014, 3(2): 24-38 IAEES www.iaees.org
Rahypbekov T.K. Rol' gigienicheskih faktorov ekologicheskine blagopoluchnogo goroda v sovershenstvovanii sistemy upravleniya zdravohraneniem. //Avtoreferat kand.dissert. — Almaty, 1996.
Savel'ev M.B. Ekofiziologicheskie issledovaniya fitotronov dlya razrabotki metodov kontrolya zagryazneniya vodnoj sredy tyazhelymi metallami./ Vestnik Moskovskogo Universiteta. — 1999. Seriya 16, -N2. -S.42-47.
Kabate- Pendias A. Mikroelementy v pochvah i rasteniyah. — M., 1989. -8-204 s.
Dubinin N.P., Zasuhina G.D. Zashchitnye mekhanizmy kletki v usloviyah zagryazneniya okruzhayushchej sredy // Vestnik AN SSSR. M., 1975. -N11. -S.76-77.
R. PiviC, A. StanojkoviC-Sebi C, D. JoSi C and Z. DiniC . Evaluation of the heavy metals content in soil and plant material at different distances from the motorway E75 in the section Belgrade-PreSevo (SERBIA) .Bulgarian Journal of Agricultural Science, 20 (No 2) 2014, 330-336 Agricultural Academy
Bitnerovich A // Ohrana prirody i vosproizvodstva pripodnyh resursov M 1999 № 4 S-45.
Bahiev A. Vozdejstvie burevyh rpabot na rastitel'nost' //Vozdejstvie tekhnogennyh faktorov na rastitel'nyj pokrov Karakalpakstana tashkent 1992, S 68-83 .
Mikshevich N.V. Koval'chuk L.A. tyazhelye metally v sisteme poseva rasteniya zhivotnye v zone dejstviya medplavil'nogo predpriyatiya // Mater 2-oj vsesoyuznoj mezhdunaodnoj konferencii po TM v okr i ohr. Prirody M. 1988 g S 127-129.
Dubinin N.P. Zasuhina G.D. Zashchitnye mekhanizmy kletki v usloviyah zagryazneniya okruzhayushchej sredy. // Vestnik AN SSSR M 1975 № 11 S76-77.
SHlyk A.A. Opredelenie hlorofillov i karotinoidov v ekstraktah zelenyh list'ev. V kn. Biohimicheskie metody v fiziologii rastenij/ pod red. O.A. Pavlinovoj. - M.: Nauka, 1971. – C. 154-170.
Titova M.S. Reakciya pigmentnoj sistemy sosny obyknovennoj (pinus sylvestris l.) Na zagryaznenie okruzhayushchej sredy.// Estestvennye i tekhnicheskie nauki . 2010 str-122-124
E.A. Erofeeva, M.M. Naumova Vzaimosvyaz' fiziologo-morfologicheskih pokazatelej listovoj plastinki berezy povisloj s soderzhaniem v nej tyazhelyh metallov //2010 g. Biologiya Vestnik Nizhegorodskogo universiteta im. N.I. Lobachevskogo, 2010, № 1, s. 140–143
