ОЦЕНКА И МАРКИРОВАНИЕ ДИКИХ СОРОДИЧЕЙ ПШЕНИЦЫ И ИХ ГИБРИДОВ С КОММЕРЧЕСКИМИ СОРТАМИ ПО СОДЕРЖАНИЮ FE, ZN И СОСТАВУ ГЛЮТЕНИНА.

Авторы

  • А. И. Абугалиева Казахский НИИ земледелия и растениеводства, п. Алмалыбак
  • К. К. Кожахметов Казахский НИИ земледелия и растениеводства, п. Алмалыбак
  • Т. В. Савин Казахский НИИ земледелия и растениеводства, п. Алмалыбак

Ключевые слова:

МАРКИРОВАНИЕ, ДИКИЕ СОРОДИЧИ ПШЕНИЦЫ,

Аннотация

Генетикалық қорлардағы гексаплоидты бидайлардың дəнінің құрамында болатын темір элементінің əрбір бөлімі классификацияланды. Қазақстандық коммерциялық жəне келешегі бар генқорында > 50 мг/кг – 2,5%; Ресейден келген коллекцияларда 43-50%; жəне құрғақшылыққа төзімді арнаулы генетикалық зерттеулерге алынған үлгілерде (SQ дигаплоидты үлгілерде); коммерциялық генқорында – 49-41 мг/кг – 13,8%. Дəн құрамындағы Zn элементінің жиілігі бойынша жұмсақ бидай генотиптерінің қатары анықталды: Қазақстан генқорындағы коммерциялық жəне келешегі бар қорлардың үлесі - > 45 мг/кг – 1,3%; ал Ресей коллекциялары бойынша – 11%; генетикалық материалдар үшін (тəліледі егістіктерде – жəне суармалы) 51-89%-ды құрады; коммерциялық генқорларында – 44-40 мг/кг – 51,2%.Жаздық қатты бидайдың коммерциялық генотиптері бойынша Fe >60 мг/кг құрамдағы үлгілері 4% болғаны анықталды жəне НИИПББ (Отар)-дан келген коллекциялық көшеттердің құрамында 21%, ал күздік қатты бидай коллекциясында тек қана 1,0% болғаны анықталды. Барлық зерттелген генқорының 14,0% шамасы (1074 үлгі), Fe > 55 мг/кг құралуымен белгіленіп анықталды. Fe құрамы тұқымқуалаушылық қасиеті жоғары болғанына, Tr.kiharaе қосылуы əсер етті олар күздік үлгілерде; Жетысу х Tr.militinae (2); Жетысу х Tr.militinae (5); (Безостая 1 х Ae.cylindrica) х Карлыгаш (7); Эритроспермум 350 x Tr.militinae) х Эритроспермум 350 жəне (Прогресс x Tr.timopheevi) х Эритроспермум 350 (61-63 мг/кг).

Библиографические ссылки

1 Graham R.D., Welch R.M. and Bouis HE 2001: Addressing micronutrient malnutrition through enhancing the nutritional quality of staple foods: principles, perspectives and knowl-edge gaps. / Adv. Agron., 70, 77-142.
2 Уразалиев Р.А., Кожемякин Е.В., Шегебаев О.Ш., Кожахметов К.К. Комплексная программа селекции агроэкотипов озимой пшеницы для Казахской ССР (ОПАКС). – Алма-Ата, 1980, Кайнар, 79 с.
3 Abugalieva A.I., Savin T.V., Seitkazinov A., Suhanberdina D.H. Winter wheat as a raw material for different technological end use. //ICC International Conference Bosphorus 2008, April 24-26, 2008 Istanbul, Turkey.
4 Welch R.M., William A. hous, Ivan Ortiz-Monasterio and Z. Cheng. 2005. Potential for improving bioavailable zinc in wheat grain (Triticum spesies) through plant breeding. J. Agric. Food Chem. 53: 2176-2180.
5 He Yi-zhe, Ning Jun-fen. Xibei nonglin keji daxue xuebao. Zirn kexue ban=J. Northwest Sci-Tech Univ. Agr. And Forest. Nat. Sci. Ed.2003. 31, N3, c.87-90. – Анализ питательного состава специальной пурпурнозерновой пшеницы Qinhei No. 1 с высоким содержанием железа и
цинка.
6 Ortiz-Monasterio I., and Graham, R.D. 2000. Breeding for trace minerals in wheat. Food Nutr Bull. 21:392-396.
7 Cakmak I., Tolay I., Ozdemir A., Ozkan H., Kling C.I. 1999a: Differences in zinc efficiency among and within diploid, tetraploid and hexaploid wheats. Ann. Bot., 84, 163-171.
8 Nevo E., Grama A., Beiles A., Golenberg E.M. 1986: Resources of high-protein genotypes in wild wheat, Triticum dicocoides in Israel:Predictive method by ecology and allozyme markers. Genetica, 68, 215-227.
9 Lopez H.W., Krespine V., Lemairet A., Coundrayt C., Feillet-Coudrayt C., Messager A., Demignet C., Remesyt C. Wheat Variety has a Major Influence on Mineral Bioavalability; Studies in Rats. – Journal of Cereal Science 37 (2003). P.257-266.
10 Cakmak I., Torun A., Millet E., Feldman, Fahima T., Korol A., Nevo E., Braun H.J., Ozkan H. Triticum dicoccoides: An Important Genetic Resource for Increasing Zinc and Iron Concentration in Modern Cultivated Wheat. Soil. Sci. Plant Nutr., 2004, 50 (7), 1047-1054.
11 Nevo E. Genome evolution of wild cereal diversity and prospects for crop improvement. – Plant Genet. Resour.: Charact. And Util. 2006.4, N1, c.36-46.
12 Abugalieva A.I, Abugalieva S.I, Quarrie S.A, Turuspekov Y., Cakmak I., Savin T.V. The content of the microelements in DHL of CS xSQ1 under the two water regiments in South-East of Kazakhstan. – In: Apells R., Eastwood R., Lagudah E., Lagridge P., Mackay M., Mc.Intyre L.,
Sharp P. eds. Proceedings of the 11th International Wheat Genetics Symposium. 24-29 August 2008, Brisbane QLD, Australia, 373.
13 Yang X-E., Chen W-R., Feng Y. Improving human micronutrient nutrition through biofortification in the soil-plant system: China as a case study. Environmental Geochemistry and Health 29:5, 2007. P.413.
14 Мorgunov A.I., Gomez-Becerra H.F., Abugalieva A.I., Dzhunusova M., Yessimbekova M.A., Muminjanov H., Zelenskiy Y., Ozturk L.,Cakmak Y. Iron and Zinc grain density in common wheat grown in Central Asia. //Euphytica, 2007, 155. p.193-203.
15 Gomez-Becerra H.F., Morgounov A.I., Abugalieva A.I., Dzhunusova M., Yessimbekova M., Muminjanov H., Zelenskiy Y., Ozturk L.,Cakmak I. Variation of zinc and iron content in wheat grain in Central Asia //Zinc Crops: Improving crop production and human health. – Istanbul,
Turkey. – 2007. – Р.37.
16 Morgоunov A., Gomez–Becerra H.F., Abugalieva A. Iron and zinc concentrationn in grain of spring bread wheat from Kazakhstan and Siberia. – «Агромеридиан», 2006, 1(2). С.5-16.
17 Morgunov A., Abugalieva A., Baytasov A., Bekenova L., Berdagulov M., Crossa I., Esymbekova M., Koishibaev M., Korobeinikov N., Maltseva L., Murzatayeva T., Rsaliev Sh., Tsygankov V., Tyumin V., Zelenskiy Yu., Zykin V. «Evalution of the germplasm throuch Kazakhstan-
Seberian network on spring wheat improvement» - В. Сборнике «Состояние и перспективы развития почвоведения», Алматы, 2005.с.81-82.
18 Gomez-Becerra H.F., Morgunov A.I., Abugalieva A.I. Evaluation of the Germplasm through the Kazakhstan-Siberian network of Spring Wheat Improvement: I. Genotype x Environment Interactions and Site Classification for Grain Yield and Grain Protein Content //Australian Yournal of Agricultural Research. – 2007. – P.649-660.
19 Савин Т.В. Скрининг генофонда озимой пшеницы по содержанию Fe и Zn для выделения исходного материала в селекции на качество зерна: автореф. дисс. канд. биол. наук. – Алмалыбак, 2010. – 24с.
20 Абугалиева А.И., Савин Т.В., Чакмак И. Содержание и концентрация Fe в зерне озимой пшеницы: сорта и регионы //КазНАУ, исследования, результаты. – 2008. – №4. – С.71-77.
21 Савин Т.В., Абугалиева А.И., Кожахметов К.К. Изучение диких сородичей пшеницы по содержанию Fe и Zn на фоне культурных форм и их гиибридов. – В сб.: «Роль Вавиловской коллекци генетических ресурсов растений в меняющемся мире». 14-17 декабря 2009 г.:
г.Санкт-Петербург, Россия, ВИР
22 Abugalieva A.I., Kozhahmetov K.K., Savin T.V., Seitkazinov A. Winter wheat cultivars, wild Triticum and its hybrid as a raw material for different end use. - In.: IV IWQC, Saskatoon, Canada, 2-6 June 2009.
23 Абугалиева А.И., Савин Т.В., Моргунов А.И., Чакмак И., Зеленский Ю.И. Содержание Fe и Zn в зерне пшеницы: (Сортовой генофонд и генетические ресурсы Казахстана). Под общ. ред. Абугалиевой А.И. – Алматы, – 2011 – 185 С.
24 Савин В.Н., Абугалиев И.А., Абугалиева А.И. Аналитические исследования в растениеводстве //Доклады РАСХН. – 1998. – №2. –
С.13-15.
25 Tiwari V.K., Rawat N., Neelam K., Kumar S., Randhawa G.S., Dhaliwal H.S. Substitutions of 2S and 7U chromosomes of Aegilops kotschyi in wheat enhance grain iron and zinc concentration. //Theor. and Appl.Genet.- 2010. –Vol. 121, №2. – P. 259-269.
26 Кожахметов К.К. Биологические основы селекции зерновых колосовых культур при отдаленной гибриидизаци: автореф. дисс.доктор биолог. наук. – Алмата, 2010.- 51с
27 Ержебаева Р.С. Селекционная ценность линий мягкой пшеницы, полученных путем отдаленной гибридизации: автореф. дисс.Канд. биол. наук. – Алмалыбак, 2010. – 30с.

Загрузки

Выпуск

Раздел

ИННОВАЦИОННАЯ БИОЛОГИЯ И БИОТЕХНОЛОГИЯ