ГЕНЕТИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ СИСТЕМАТИКИ ПШЕНИЦ В РОДЕ Triticum L.

Аннотация

В статье приводятся результаты генетического анализа видовых признаков маркирующие культурные 28 хромосомные пшеницы. Установлено,что «маркирующие» видовые признаки положены в основу деление пшениц на виды являются генетически обусловленными и контролируются 1-3 и более ( полимерными) генами. Экспериментальным путем было доказано общностью происхождения культурных «голозерных» тетраплоидных пшениц, родоначальником которого является T.dicoccumSchrank и T.dicoccoides Korn. На основе результатов филогенетической связи пшеницы предложена генетико-экологическая классификация в роде Triticum L. Бидай түрлеріне морфологиалық «маркерліқ» белгілеріне генетиқалық талдау жасалынды. К. Лннеей жасап кеткен бидай түрлерінің морфологиялық белгілері ұрпақтан ұрпақтарга жəй гендер(бір - екі) арқылы беріліп отырады. Осы жəй гендер бидай түрлерінің мəртебесін анықтай алмайды. Эволюциялық даму процессің заңдылығына жүгінсек бидайдің жаңа түрлерінің пайда болу себебінің бірі аллоплоидия жəне жабаиы бидайдің масагының тікелей сынгыш қасиетінін, сынбайтын мəдени қасиетіне айлану жагдайына тікелей байланысты. Осы аталган жолдар бойынша жабайы жəне мəдени тетраплойтты бидайдың жаңа түрлері пайда болды. Бидайдің филогенезіне сұйене отырып жəне түр аралық будандарының түлға түзу нəтижесі бойынша бидай түрлері мəртебесіне ылайықтылар: T.boeticum, T.urartu T.araraticum, T.dicoccoides, T.timopheevi T.dicoccum T.spelta.. Ал,басқа бидай түрлері эколого географиялық түрлермен, түршелер топтарына жатады.