АҚТӨБЕ ОБЛЫСЫНДА CYCLACHAENA XANTHIIFOLIA (NUTTALL) FRESENIUS (ASTERACEAE) АЛҒАШҚЫ ТАБЫЛЫМЫ

Авторлар

DOI:

https://doi.org/10.26577/eb.2024.v99.i2.03
        119 66

Кілттік сөздер:

Cyclachaena xanthiifolia (Nuttall) Fresenius, Ақтөбе облысы, инвазиялық түрлер, популяция құрылымы, түрлер-дің белсенділігі

Аннотация

Ақтөбе облысының аумағында алғаш рет «трансформерлер» түрлер қатарына  жатқызылатын инвазиялық түрі Cyclachaena xanthiifolia (Nuttall) Fresenius табылып отыр, бұл өсімдік түрі  табиғи өсімдіктер бірлестігін түбегейлі өзгертуге және аймақтық флоралардың таксономиялық және филогенетикалық бірегейлігіне әсер етуге қабілетті. C. xanthiifolia өсімдігі Ақтөбе қаласының аумағында табылған және оның үш ценопопуляциясы сипатталған. Зерттелген барлық ценопопуляциялар 7-9 өсімдік түрлерінен тұрады және  олар рудеральды түрлер өкілі.

Барлық үш ценопопуляцияда C. xanthiifolia өсімдігі Chenopodium album мен бірге өсімдіктер бірлестігінің доминантты түрлері болып табылады, жеке жобалық жабыны 20% құрайды, популяциялардағы тығыздығы 12,0±3,1-ден 17,0±2,6 дана/м2, биіктігі 80,0±9,3-тен 138±14,0 см-ге дейін өзгереді. Ценопопуляцияларда (Gypsophila paniculata, Helichrysum arenarium, Tragopogon orientalis) кездесетін дала флорасы түрлерінің белсенділігі минималды, бұл олардың арамшөптер мен адвентивті түрлерімен ығыстырылуының нәтижесі. Зерттеулер көрсеткендей, C. xanthiifolia Ақтөбе облысының аумағында қарқынды таралуда, рудералдық бірлестіктерге белсенді түрде енуде және әртүрлі деңгейдегі ылғалдандырылған бірлестіктерде таралған.

Авторлардың биографисы

Б.А. Туралин, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Қазақстан, Ақтөбе қ.

Туралин Бауыржан Алпысбайулы (корреспондент-автор)– Биология кафедрасының аға оқытушысы Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті. Қазақстан. Ақтөбе қ., Ә. Молдағұлова даңғылы 34. Тел.: +7 (702) 197-32-47. Email: bauke_1982@mail.ru

А.Н. Куприянов, РҒА СБ «Көмір және көмір химиясы федералды ғылыми-зерттеу орталығы», Ресей, Кемеров қ.

Куприянов Андрей Николаевич – биология ғылымдарының докторы, профессор, Кузбасс ботаникалық бағының бөлім меңгерушісі. Кузбасс ботаникалық бағы Федеральді зерттеу орталығы, көмір және көмір химиясы сібір бөлім, РҒА, Ленингрaд даңғ. 10. Ресей. Кемерово қ, Тел.: +7(905)969-74-66. E-mail: kupr-42@yandex.ru

К.Т. Абидкулова , Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Қазақстан, Алматы қ.

Абидкулова Каримэ Тулегеновна – биоалуантүрлілік және биоресурстар кафедрасының PhD-докторанты. әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, әл-Фараби даңғылы, 71, Алматы, Қазақстан. Тел.: +7 (701) 620-70-40. E-mail: Karime.Abidkulova@kaznu.kz

А.Н. Телеуов, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Қазақстан, Ақтөбе қ.

Телеуов Ақылжан Нұрхайырұлы- биология ғылымдарының кандидаты, экология кафедрасының доценті Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Қазақстан, Ақтөбе қаласы, А. Молдағұлова даңғылы, 34. Тел.: +7 (702) 155-32-22. E-mail: tanir_kz@yahoo.com

С.Т. Сырымбетов, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Қазақстан, Ақтөбе қ.

Сырымбетов Серім Тыныштықбайұлы-биология кафедрасының аға оқытушысы Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Қазақстан, Ақтөбе қаласы. Тел.: +7 (705) 493-86-71 е-mail: serim2017@mail.ru

Г.Б. Адманова, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Қазақстан, Ақтөбе қ.

Адманова Гүлнұр Болатқызы – биология ғылымдарының кандидаты, биология кафедрасының аға оқытушысы, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Ақтөбе, Қазақстан. Тел.: +7 (701) 309-86-94. E-mail: admanova@mail.ru

Ж.І. Куанбай, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Қазақстан, Ақтөбе қ.

Қуанбай Жайдаргүл Ізбасарқызы – биология кафедрасының аға оқытушысы, биология кафедрасының меңгерушісі Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Қазақстан, Ақтөбе қаласы. Тел.: +7 (702)4044790. E-mail:zhenia_80@bk.ru

А. Абдукаримов, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Қазақстан, Ақтөбе қ.

Абдукаримов Абдумурат – биология кафедрасының аға оқытушысы Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті, Қазақстан, Ақтөбе қаласы. Тел.: +7 (705) 838-72-57 E-mail: tarum.65@mail.ru

А.Ж. Чилдибаева , Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Қазақстан, Алматы қ.

Чилдибаева Әсел Жұмағұлқызы – биоалуантүрлілік және биоресурстар кафедрасының аға оқытушысы, Phd докторы. әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, әл-Фараби даңғылы, 71., Алматы, Қазақстан. Тел.: +7 (701) 821-58-51. E-mail: a.zh.childebaeva@gmail.com

Жүктелулер

Как цитировать

Туралин, Б. ., Куприянов, А. ., Абидкулова , К. ., Телеуов, А., Сырымбетов, С. ., Адманова, Г. ., Куанбай, Ж. ., Абдукаримов, А., & Чилдибаева , А. . (2024). АҚТӨБЕ ОБЛЫСЫНДА CYCLACHAENA XANTHIIFOLIA (NUTTALL) FRESENIUS (ASTERACEAE) АЛҒАШҚЫ ТАБЫЛЫМЫ. ҚазҰУ Хабаршысы. Биология сериясы, 99(2), 27–37. https://doi.org/10.26577/eb.2024.v99.i2.03

Шығарылым

Том 99 № 2 (2024): Вестник КазНУ. Серия биологическая

Бөлім

БОТАНИКА

Статті цього автора (авторів), які найбільше читають